Chorzy I Podejrzani
2020-08-29 [wersja do druku]
Ponieważ ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi nakłada lub daje możliwość nałożenia określonych obowiązków na osoby chore i podejrzane, warto wiedzieć, w jaki sposób zyskuje się status takiej osoby. Są trzy drogi, by zostać osobą chorą lub podejrzaną w rozumieniu ustawy.
Zacznijmy od zdefiniowania osób podejrzanych. Są dwa stopnie bycia podejrzanym.
Osoba podejrzana o zakażenie to taka, która miała kontakt ze źródłem zakażenia i jest jedynie potencjalnie zakażona.
Osoba podejrzana o chorobę zakaźną to taka, po której już widać, że coś dzieje się w organizmie.
Trzecim stopniem jest oczywiście osoba chora, czyli zdiagnozowana, u której choroba została potwierdzona.
Pierwszym sposobem na zyskanie statusu osoby chorej lub chociażby podejrzanej jest udanie się do lekarza.
Jeśli lekarz na podstawie objawów, wyników badań czy oświadczenia o kontakcie poweźmie podejrzenie lub rozpozna zakażenie lub chorobę zakaźną, to... nie wszystko stracone. W zależności bowiem od choroby nic się nie stanie lub osoba taka zostanie zgłoszona do sanepidu. Choroby podlegające zgłoszeniu określone są w rozporządzeniu.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 grudnia 2019 r. w sprawie zgłaszania podejrzeń i rozpoznań zakażeń, chorób zakaźnych oraz zgonów z ich powodu określa choroby, w przypadku których konieczne jest natychmiastowe zgłoszenie telefoniczne (np. błonica, dżuma, odra, ospa prawdziwa), oraz choroby mniej groźne (np. gruźlica, grypa, krztusiec, rzeżączka, wścieklizna) – w sumie 65 pozycji. Lista nie zawiera takich pospolitych chorób jak angina czy przeziębienie.
Drugim sposobem na zyskanie statusu osoby chorej lub podejrzanej jest poddanie się badaniu laboratoryjnemu.
Podobnie jak poprzednio zgłoszeniu podlegają tylko czynniki biologiczne określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 24 czerwca 2020 r. w sprawie zgłaszania wyników badań w kierunku biologicznych czynników chorobotwórczych u ludzi.
Trzecim sposobem na zyskanie statusu osoby chorej lub chociażby podejrzanej jest pojawienie się w niewłaściwym miejscu i niewłaściwym czasie, czyli wyskoczenie w dochodzeniu epidemiologicznym.
Jeśli więc ktoś chory lub podejrzany wskaże nas jako osobę z kontaktu, to my też stajemy się osobami podejrzanymi. Oczywiście możemy wskazać się również sami, na przykład dzwoniąc do sanepidu i zeznając, że byliśmy w ognisku.
Mamy zatem trzy drogi, by zostać osobą chorą lub podejrzaną w rozumieniu ustawy: udanie się do lekarza, poddanie się badaniu laboratoryjnemu albo pojawienie się w dochodzeniu epidemiologicznym. Stąd wniosek, że musimy być znani sanepidowi (tylko urzędnik może wydać decyzję, lekarz nie ma takich uprawnień) lub przynajmniej lekarzowi/diagnoście. Sanepid (lekarz/diagnosta) musi znać nasze dane osobowe, żeby nakładać obowiązki przewidziane w ustawie. Osoba chorująca na grypę nie jest więc osobą chorą w rozumieniu ustawy, dopóki nie pójdzie do lekarza i nie "wpadnie" do systemu. Nie można też być osobą podejrzaną o anginę w rozumieniu ustawy z tej prostej przyczyny, że nikogo to nie interesuje. Nadzór sanepidu (poprzez zgłoszenia) obejmuje jedynie choroby i czynniki biologiczne wymienione w ustawie i rozporządzeniach.
Zacznijmy od zdefiniowania osób podejrzanych. Są dwa stopnie bycia podejrzanym.
Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi
Art. 2
Użyte w ustawie określenia oznaczają:
20) podejrzany o chorobę zakaźną – osobę, u której występują objawy kliniczne lub odchylenia od stanu prawidłowego w badaniach dodatkowych, mogące wskazywać na chorobę zakaźną;
21) podejrzany o zakażenie – osobę, u której nie występują objawy zakażenia ani choroby zakaźnej, która miała styczność ze źródłem zakażenia, a charakter czynnika zakaźnego i okoliczności styczności uzasadniają podejrzenie zakażenia;
Art. 2
Użyte w ustawie określenia oznaczają:
20) podejrzany o chorobę zakaźną – osobę, u której występują objawy kliniczne lub odchylenia od stanu prawidłowego w badaniach dodatkowych, mogące wskazywać na chorobę zakaźną;
21) podejrzany o zakażenie – osobę, u której nie występują objawy zakażenia ani choroby zakaźnej, która miała styczność ze źródłem zakażenia, a charakter czynnika zakaźnego i okoliczności styczności uzasadniają podejrzenie zakażenia;
Osoba podejrzana o zakażenie to taka, która miała kontakt ze źródłem zakażenia i jest jedynie potencjalnie zakażona.
Osoba podejrzana o chorobę zakaźną to taka, po której już widać, że coś dzieje się w organizmie.
Trzecim stopniem jest oczywiście osoba chora, czyli zdiagnozowana, u której choroba została potwierdzona.
Pierwszym sposobem na zyskanie statusu osoby chorej lub chociażby podejrzanej jest udanie się do lekarza.
Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi
Art. 26 ust. 1
Lekarz, felczer, pielęgniarka lub położna, którzy podejrzewają lub rozpoznają zakażenie lub chorobę zakaźną, są obowiązani pouczyć zakażonego lub chorego na chorobę zakaźną lub osobę sprawującą prawną pieczę nad zakażoną lub chorą na chorobę zakaźną osobą małoletnią lub bezradną albo jej opiekuna faktycznego w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta o:
1) środkach służących zapobieganiu przeniesienia zakażenia na inne osoby;
2) obowiązkach, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 3 i pkt 4 lit. a oraz art. 6 ust. 1 pkt 1, 2, 4 i 5.
Art. 26 ust. 1
Lekarz, felczer, pielęgniarka lub położna, którzy podejrzewają lub rozpoznają zakażenie lub chorobę zakaźną, są obowiązani pouczyć zakażonego lub chorego na chorobę zakaźną lub osobę sprawującą prawną pieczę nad zakażoną lub chorą na chorobę zakaźną osobą małoletnią lub bezradną albo jej opiekuna faktycznego w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta o:
1) środkach służących zapobieganiu przeniesienia zakażenia na inne osoby;
2) obowiązkach, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 3 i pkt 4 lit. a oraz art. 6 ust. 1 pkt 1, 2, 4 i 5.
Jeśli lekarz na podstawie objawów, wyników badań czy oświadczenia o kontakcie poweźmie podejrzenie lub rozpozna zakażenie lub chorobę zakaźną, to... nie wszystko stracone. W zależności bowiem od choroby nic się nie stanie lub osoba taka zostanie zgłoszona do sanepidu. Choroby podlegające zgłoszeniu określone są w rozporządzeniu.
Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi
Art. 27 ust. 1
Lekarz lub felczer, który podejrzewa lub rozpoznaje zakażenie, chorobę zakaźną lub zgon z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej, określone na podstawie ust. 9 pkt 1, jest obowiązany do zgłoszenia tego faktu właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu określonemu na podstawie ust. 9 pkt 2. Zgłoszenia dokonuje się niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 24 godzin od chwili powzięcia podejrzenia lub rozpoznania zakażenia, choroby zakaźnej lub zgonu z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej, chyba że ze względu na rodzaj zakażenia lub choroby zakaźnej właściwy państwowy inspektor sanitarny postanowi inaczej.
Art. 27 ust. 9 pkt 1
Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia zakażenia i choroby zakaźne, w przypadku których podejrzenia lub rozpoznania zakażenia, choroby zakaźnej lub zgonu z ich powodu dokonywane są zgłoszenia, o którym mowa w ust. 1 – uwzględniając konieczność ochrony danych osobowych, stworzenia rozwiązań umożliwiających prowadzenie skutecznego nadzoru epidemiologicznego oraz stopień zagrożenia zakażeniem lub chorobą zakaźną.
Art. 27 ust. 1
Lekarz lub felczer, który podejrzewa lub rozpoznaje zakażenie, chorobę zakaźną lub zgon z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej, określone na podstawie ust. 9 pkt 1, jest obowiązany do zgłoszenia tego faktu właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu określonemu na podstawie ust. 9 pkt 2. Zgłoszenia dokonuje się niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 24 godzin od chwili powzięcia podejrzenia lub rozpoznania zakażenia, choroby zakaźnej lub zgonu z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej, chyba że ze względu na rodzaj zakażenia lub choroby zakaźnej właściwy państwowy inspektor sanitarny postanowi inaczej.
Art. 27 ust. 9 pkt 1
Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia zakażenia i choroby zakaźne, w przypadku których podejrzenia lub rozpoznania zakażenia, choroby zakaźnej lub zgonu z ich powodu dokonywane są zgłoszenia, o którym mowa w ust. 1 – uwzględniając konieczność ochrony danych osobowych, stworzenia rozwiązań umożliwiających prowadzenie skutecznego nadzoru epidemiologicznego oraz stopień zagrożenia zakażeniem lub chorobą zakaźną.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 grudnia 2019 r. w sprawie zgłaszania podejrzeń i rozpoznań zakażeń, chorób zakaźnych oraz zgonów z ich powodu określa choroby, w przypadku których konieczne jest natychmiastowe zgłoszenie telefoniczne (np. błonica, dżuma, odra, ospa prawdziwa), oraz choroby mniej groźne (np. gruźlica, grypa, krztusiec, rzeżączka, wścieklizna) – w sumie 65 pozycji. Lista nie zawiera takich pospolitych chorób jak angina czy przeziębienie.
Drugim sposobem na zyskanie statusu osoby chorej lub podejrzanej jest poddanie się badaniu laboratoryjnemu.
Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi
Art. 29 ust. 1
Diagnosta laboratoryjny lub inna osoba uprawniona do samodzielnego wykonywania czynności diagnostyki laboratoryjnej, w przypadku wykonania badania w kierunku biologicznego czynnika chorobotwórczego zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie ust. 7 pkt 1, są obowiązani w przypadkach określonych w tych przepisach do zgłoszenia wyniku tego badania właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu określonemu zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie ust. 7 pkt 2. Zgłoszenia dokonuje się niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 24 godzin od momentu uzyskania wyniku.
Art. 29 ust. 7 pkt 1
Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia biologiczne czynniki chorobotwórcze podlegające obowiązkowi zgłoszenia, o którym mowa w ust. 1, oraz przesłanki dokonywania zgłoszeń, z uwzględnieniem zgłoszeń wyników dodatnich i ujemnych, – uwzględniając stopień zagrożenia czynnikami chorobotwórczymi, konieczność ochrony danych osobowych oraz stworzenia rozwiązań umożliwiających prowadzenie skutecznego nadzoru epidemiologicznego.
Art. 29 ust. 1
Diagnosta laboratoryjny lub inna osoba uprawniona do samodzielnego wykonywania czynności diagnostyki laboratoryjnej, w przypadku wykonania badania w kierunku biologicznego czynnika chorobotwórczego zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie ust. 7 pkt 1, są obowiązani w przypadkach określonych w tych przepisach do zgłoszenia wyniku tego badania właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu określonemu zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie ust. 7 pkt 2. Zgłoszenia dokonuje się niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 24 godzin od momentu uzyskania wyniku.
Art. 29 ust. 7 pkt 1
Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia biologiczne czynniki chorobotwórcze podlegające obowiązkowi zgłoszenia, o którym mowa w ust. 1, oraz przesłanki dokonywania zgłoszeń, z uwzględnieniem zgłoszeń wyników dodatnich i ujemnych, – uwzględniając stopień zagrożenia czynnikami chorobotwórczymi, konieczność ochrony danych osobowych oraz stworzenia rozwiązań umożliwiających prowadzenie skutecznego nadzoru epidemiologicznego.
Podobnie jak poprzednio zgłoszeniu podlegają tylko czynniki biologiczne określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 24 czerwca 2020 r. w sprawie zgłaszania wyników badań w kierunku biologicznych czynników chorobotwórczych u ludzi.
Trzecim sposobem na zyskanie statusu osoby chorej lub chociażby podejrzanej jest pojawienie się w niewłaściwym miejscu i niewłaściwym czasie, czyli wyskoczenie w dochodzeniu epidemiologicznym.
Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi
Art. 2
Użyte w ustawie określenia oznaczają:
8) dochodzenie epidemiologiczne – wykrywanie zachorowań, czynnika etiologicznego oraz określanie przyczyn, źródeł, rezerwuarów i mechanizmów szerzenia się choroby zakaźnej lub zakażenia;
14) nadzór epidemiologiczny – obserwację osoby zakażonej lub podejrzanej o zakażenie, bez ograniczenia jej swobody przemieszczania się, wykonywanie badań sanitarno-epidemiologicznych u tej osoby w celu wykrycia biologicznych czynników chorobotwórczych lub potwierdzenia rozpoznania choroby zakaźnej oraz zebranie, analizę i interpretację informacji o okolicznościach i skutkach zakażenia (nadzór indywidualny) [...];
Art. 32
1. W przypadku uzyskania danych lub innych informacji o podejrzeniach lub przypadkach zakażeń, zachorowań lub zgonów z powodu choroby zakaźnej państwowy powiatowy inspektor sanitarny lub państwowy graniczny inspektor sanitarny, kierując się opartą na wiedzy medycznej własną oceną stopnia zagrożenia dla zdrowia publicznego oraz wytycznymi państwowego inspektora sanitarnego wyższego stopnia, niezwłocznie weryfikuje uzyskane informacje, przeprowadza dochodzenie epidemiologiczne, a następnie, w razie potrzeby, podejmuje czynności mające na celu zapobieganie oraz zwalczanie szerzenia się zakażeń i zachorowań na tę chorobę zakaźną.
2. Dane i informacje, o których mowa w ust. 1, uzyskuje się na podstawie:
Art. 32a
1. Państwowy inspektor sanitarny lub Główny Inspektor Sanitarny, w związku z prowadzonym dochodzeniem epidemiologicznym, może żądać udzielenia informacji o:
Art. 2
Użyte w ustawie określenia oznaczają:
8) dochodzenie epidemiologiczne – wykrywanie zachorowań, czynnika etiologicznego oraz określanie przyczyn, źródeł, rezerwuarów i mechanizmów szerzenia się choroby zakaźnej lub zakażenia;
14) nadzór epidemiologiczny – obserwację osoby zakażonej lub podejrzanej o zakażenie, bez ograniczenia jej swobody przemieszczania się, wykonywanie badań sanitarno-epidemiologicznych u tej osoby w celu wykrycia biologicznych czynników chorobotwórczych lub potwierdzenia rozpoznania choroby zakaźnej oraz zebranie, analizę i interpretację informacji o okolicznościach i skutkach zakażenia (nadzór indywidualny) [...];
Art. 32
1. W przypadku uzyskania danych lub innych informacji o podejrzeniach lub przypadkach zakażeń, zachorowań lub zgonów z powodu choroby zakaźnej państwowy powiatowy inspektor sanitarny lub państwowy graniczny inspektor sanitarny, kierując się opartą na wiedzy medycznej własną oceną stopnia zagrożenia dla zdrowia publicznego oraz wytycznymi państwowego inspektora sanitarnego wyższego stopnia, niezwłocznie weryfikuje uzyskane informacje, przeprowadza dochodzenie epidemiologiczne, a następnie, w razie potrzeby, podejmuje czynności mające na celu zapobieganie oraz zwalczanie szerzenia się zakażeń i zachorowań na tę chorobę zakaźną.
2. Dane i informacje, o których mowa w ust. 1, uzyskuje się na podstawie:
1) zgłoszeń, o których mowa w art. 27 ust. 1 i 8 oraz art. 29 ust. 1 pkt 1;
2) danych uzyskanych z indywidualnego nadzoru epidemiologicznego;
3) danych przekazanych przez punkty kontaktowe wspólnotowych i międzynarodowych systemów wczesnego ostrzegania;
4) danych i informacji pochodzących z innych źródeł, w szczególności dotyczących ognisk epidemicznych zakażeń i zachorowań na chorobę zakaźną.
2) danych uzyskanych z indywidualnego nadzoru epidemiologicznego;
3) danych przekazanych przez punkty kontaktowe wspólnotowych i międzynarodowych systemów wczesnego ostrzegania;
4) danych i informacji pochodzących z innych źródeł, w szczególności dotyczących ognisk epidemicznych zakażeń i zachorowań na chorobę zakaźną.
Art. 32a
1. Państwowy inspektor sanitarny lub Główny Inspektor Sanitarny, w związku z prowadzonym dochodzeniem epidemiologicznym, może żądać udzielenia informacji o:
1) osobach zakażonych lub podejrzanych o zakażenie, chorych lub podejrzanych o chorobę zakaźną, osobach zmarłych z powodu choroby zakaźnej lub osobach, wobec których istnieje takie podejrzenie,
2) osobach, które mogły mieć styczność z osobami, o których mowa w pkt 1,
3) posiadaczach zwierząt, które mogły stanowić źródło narażenia na zakażenie lub chorobę zakaźną
– od każdego, kto takie dane posiada, lub jednostek administracji publicznej, które dane takie mogą ustalić.
2. Dane osób, o których mowa w ust. 1, obejmują:
2) osobach, które mogły mieć styczność z osobami, o których mowa w pkt 1,
3) posiadaczach zwierząt, które mogły stanowić źródło narażenia na zakażenie lub chorobę zakaźną
– od każdego, kto takie dane posiada, lub jednostek administracji publicznej, które dane takie mogą ustalić.
1) imię i nazwisko;
2) datę urodzenia;
3) numer PESEL, a w przypadku gdy osobie nie nadano tego numeru – serię i numer paszportu albo numer identyfikacyjny innego dokumentu, na podstawie którego jest możliwe ustalenie danych osobowych;
4) płeć;
5) adres miejsca zamieszkania;
6) informacje o aktualnym miejscu pobytu;
7) numer telefonu kontaktowego oraz adres poczty elektronicznej lub innych środków komunikacji elektronicznej;
8) rozpoznanie kliniczne zakażenia lub choroby zakaźnej oraz charakterystykę podstawowych objawów klinicznych i biologicznego czynnika chorobotwórczego;
9) okoliczności narażenia na zakażenie, ze szczególnym uwzględnieniem czynników ryzyka;
10) trasę podróży krajowej lub międzynarodowej oraz wykorzystywane podczas niej przez osobę chorą lub zakażoną środki transportu;
11) miejsca pobytu osoby zakażonej w okresie wylęgania choroby.
2) datę urodzenia;
3) numer PESEL, a w przypadku gdy osobie nie nadano tego numeru – serię i numer paszportu albo numer identyfikacyjny innego dokumentu, na podstawie którego jest możliwe ustalenie danych osobowych;
4) płeć;
5) adres miejsca zamieszkania;
6) informacje o aktualnym miejscu pobytu;
7) numer telefonu kontaktowego oraz adres poczty elektronicznej lub innych środków komunikacji elektronicznej;
8) rozpoznanie kliniczne zakażenia lub choroby zakaźnej oraz charakterystykę podstawowych objawów klinicznych i biologicznego czynnika chorobotwórczego;
9) okoliczności narażenia na zakażenie, ze szczególnym uwzględnieniem czynników ryzyka;
10) trasę podróży krajowej lub międzynarodowej oraz wykorzystywane podczas niej przez osobę chorą lub zakażoną środki transportu;
11) miejsca pobytu osoby zakażonej w okresie wylęgania choroby.
Jeśli więc ktoś chory lub podejrzany wskaże nas jako osobę z kontaktu, to my też stajemy się osobami podejrzanymi. Oczywiście możemy wskazać się również sami, na przykład dzwoniąc do sanepidu i zeznając, że byliśmy w ognisku.
Mamy zatem trzy drogi, by zostać osobą chorą lub podejrzaną w rozumieniu ustawy: udanie się do lekarza, poddanie się badaniu laboratoryjnemu albo pojawienie się w dochodzeniu epidemiologicznym. Stąd wniosek, że musimy być znani sanepidowi (tylko urzędnik może wydać decyzję, lekarz nie ma takich uprawnień) lub przynajmniej lekarzowi/diagnoście. Sanepid (lekarz/diagnosta) musi znać nasze dane osobowe, żeby nakładać obowiązki przewidziane w ustawie. Osoba chorująca na grypę nie jest więc osobą chorą w rozumieniu ustawy, dopóki nie pójdzie do lekarza i nie "wpadnie" do systemu. Nie można też być osobą podejrzaną o anginę w rozumieniu ustawy z tej prostej przyczyny, że nikogo to nie interesuje. Nadzór sanepidu (poprzez zgłoszenia) obejmuje jedynie choroby i czynniki biologiczne wymienione w ustawie i rozporządzeniach.
comments powered by Disqus
