Przychodzi Sanepid Do Sklepu
2020-07-08 [wersja do druku]
Jesteś przedsiębiorcą i boisz się kontroli sanepidu po donosach?
Jesteś sprzedawcą i napastuje Cię pani Wandzia z sanepidu strasząc karą?
Jesteś klientem i nie wiesz, jak się zachować, kiedy inspekcja sanitarna obstawi wszystkie wyjścia ze sklepu?
Rysunek 1
źródło: www.facebook.com
źródło: www.facebook.com
1. kontrola sanepidu
Państwowa Inspekcja Sanitarna została powołana do realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego, w szczególności poprzez sprawowanie nadzoru nad warunkami higieny w różnych miejscach, nad warunkami zdrowotnymi żywności, żywienia i produktów kosmetycznych oraz nad warunkami higieniczno-sanitarnymi w miejscach udzielania świadczeń zdrowotnych. Wykonywanie tych zadań polega m.in. na sprawowaniu zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego. W ramach nadzoru bieżącego sanepid kontroluje przestrzeganie przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne, a jest ich całkiem sporo.
Pssst... Czy jest tu coś o maseczkach noszonych przez klientów sklepów?
Czytając ustawę po kolei, bardzo szybko znajdujemy możliwy powód tak gorliwych kontroli, jakich ostatnio doświadczają sprzedawcy.
Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej
Art. 14 ust. 1
Pracownikom Państwowej Inspekcji Sanitarnej wykonującym czynności kontrolne przysługuje dodatek specjalny do wynagrodzenia.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 5 lipca 2002 r. w sprawie trybu przyznawania pracownikom Państwowej Inspekcji Sanitarnej wykonującym czynności kontrolne dodatku specjalnego do wynagrodzenia oraz wysokości tego dodatku
§ 4
1. Dodatek specjalny jest przyznawany pracownikowi z dniem powierzenia mu obowiązków związanych z wykonywaniem czynności kontrolnych, o których mowa w § 2.
2. Dodatek specjalny jest przyznawany w wysokości do 25% wynagrodzenia zasadniczego pracownika.
Art. 14 ust. 1
Pracownikom Państwowej Inspekcji Sanitarnej wykonującym czynności kontrolne przysługuje dodatek specjalny do wynagrodzenia.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 5 lipca 2002 r. w sprawie trybu przyznawania pracownikom Państwowej Inspekcji Sanitarnej wykonującym czynności kontrolne dodatku specjalnego do wynagrodzenia oraz wysokości tego dodatku
§ 4
1. Dodatek specjalny jest przyznawany pracownikowi z dniem powierzenia mu obowiązków związanych z wykonywaniem czynności kontrolnych, o których mowa w § 2.
2. Dodatek specjalny jest przyznawany w wysokości do 25% wynagrodzenia zasadniczego pracownika.
25% pensji piechotą nie chodzi, szczególnie jeśli jest naliczane z góry. Nie uprzedzajmy jednak faktów. Należyta zapłata oczywiście się należy, ale fajnie byłoby, gdyby kontrola przeprowadzana była zgodnie z prawem.
Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej
Art. 27 ust. 1
W razie stwierdzenia naruszenia wymagań higienicznych i zdrowotnych, państwowy inspektor sanitarny nakazuje, w drodze decyzji, usunięcie w ustalonym terminie stwierdzonych uchybień.
Art. 27 ust. 1
W razie stwierdzenia naruszenia wymagań higienicznych i zdrowotnych, państwowy inspektor sanitarny nakazuje, w drodze decyzji, usunięcie w ustalonym terminie stwierdzonych uchybień.
Właśnie tak – w drodze decyzji, a nie na gębę.
Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej
Art. 31 ust. 1
Zalecenia pokontrolne oraz inne dane wynikające z czynności kontrolnych są wpisywane przez upoważnionych pracowników właściwego państwowego inspektora sanitarnego do książki kontroli prowadzonej na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców.
Art. 31 ust. 1
Zalecenia pokontrolne oraz inne dane wynikające z czynności kontrolnych są wpisywane przez upoważnionych pracowników właściwego państwowego inspektora sanitarnego do książki kontroli prowadzonej na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców.
Dodatkowo fakt przeprowadzenia kontroli musi być odnotowany w książce kontroli.
Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej
Art. 35
1. Państwowy inspektor sanitarny lub Główny Inspektor Sanitarny może upoważnić odpowiednio pracowników podległej mu stacji sanitarno-epidemiologicznych lub pracowników Głównego Inspektoratu Sanitarnego do wykonywania w jego imieniu określonych czynności kontrolnych i wydawania decyzji na zasadach i w trybie określonych przez ministra właściwego do spraw zdrowia w drodze rozporządzenia. Rozporządzenie w szczególności ustali zakres uprawnień oraz rodzaj czynności kontrolnych, do wykonywania których został dany pracownik upoważniony.
2. Osoby dokonujące czynności kontrolnych podlegają przy wykonywaniu swoich zadań szczególnej ochronie prawnej, przewidzianej w odrębnych przepisach dla funkcjonariuszy publicznych.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 31 grudnia 2009 r. w sprawie zasad i trybu upoważniania pracowników stacji sanitarno-epidemiologicznych lub Głównego Inspektoratu Sanitarnego do wykonywania określonych czynności kontrolnych i wydawania decyzji w imieniu państwowych inspektoratów sanitarnych lub Głównego Inspektora Sanitarnego
§ 5 ust. 1
Upoważnienia, o których mowa w § 1 i 2, zawierają:
1) wskazanie podstawy prawnej;
2) oznaczenie organu, który wystawił upoważnienie;
3) datę i miejsce wystawienia upoważnienia;
4) imię, nazwisko i stanowisko służbowe upoważnionego pracownika oraz numer jego legitymacji służbowej;
5) zakres upoważnienia;
6) termin upływu ważności lub okres, na jaki udzielono upoważnienia;
7) podpis osoby udzielającej upoważnienia, z podaniem zajmowanego stanowiska lub funkcji, wraz z pieczęcią okrągłą.
Art. 35
1. Państwowy inspektor sanitarny lub Główny Inspektor Sanitarny może upoważnić odpowiednio pracowników podległej mu stacji sanitarno-epidemiologicznych lub pracowników Głównego Inspektoratu Sanitarnego do wykonywania w jego imieniu określonych czynności kontrolnych i wydawania decyzji na zasadach i w trybie określonych przez ministra właściwego do spraw zdrowia w drodze rozporządzenia. Rozporządzenie w szczególności ustali zakres uprawnień oraz rodzaj czynności kontrolnych, do wykonywania których został dany pracownik upoważniony.
2. Osoby dokonujące czynności kontrolnych podlegają przy wykonywaniu swoich zadań szczególnej ochronie prawnej, przewidzianej w odrębnych przepisach dla funkcjonariuszy publicznych.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 31 grudnia 2009 r. w sprawie zasad i trybu upoważniania pracowników stacji sanitarno-epidemiologicznych lub Głównego Inspektoratu Sanitarnego do wykonywania określonych czynności kontrolnych i wydawania decyzji w imieniu państwowych inspektoratów sanitarnych lub Głównego Inspektora Sanitarnego
§ 5 ust. 1
Upoważnienia, o których mowa w § 1 i 2, zawierają:
1) wskazanie podstawy prawnej;
2) oznaczenie organu, który wystawił upoważnienie;
3) datę i miejsce wystawienia upoważnienia;
4) imię, nazwisko i stanowisko służbowe upoważnionego pracownika oraz numer jego legitymacji służbowej;
5) zakres upoważnienia;
6) termin upływu ważności lub okres, na jaki udzielono upoważnienia;
7) podpis osoby udzielającej upoważnienia, z podaniem zajmowanego stanowiska lub funkcji, wraz z pieczęcią okrągłą.
Pracownik stacji sanitarno-epidemiologicznej przeprowadzający kontrolę musi być do tej kontroli upoważniony, przy czym upoważnienie nie dotyczy kontroli ogólnie, ale szczegółowego zakresu kontroli (np. pobierania próbek).
Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej
Art. 37
1. W postępowaniu przed organami Państwowej Inspekcji Sanitarnej stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.
2. Do kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy stosuje się przepisy rozdziału 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców.
Art. 37
1. W postępowaniu przed organami Państwowej Inspekcji Sanitarnej stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.
2. Do kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy stosuje się przepisy rozdziału 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców.
Dyscyplinowanie przedsiębiorców w drodze decyzji, a nie słownie, jest bardzo istotne, ponieważ pismo jest podstawą do ewentualnego odwołania albo skargi do sądu administracyjnego.
Powyższe przepisy zawarte zostały w rozdziale Uprawnienia Państwowej Inspekcji Sanitarnej i dotyczą kontroli przeprowadzanych przez tę konkretną inspekcję. Przepisy ogólne dotyczące dowolnego organu kontrolującego znajdują się natomiast w rozdziale 5 Prawa przedsiębiorców zatytułowanym Ograniczenia kontroli działalności gospodarczej. Każdy przedsiębiorca powinien zapoznać się z tymi dwoma rozdziałami w całości, żeby wiedzieć, co może go spotkać i jak nie dać wpuścić się w maliny.
Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców
Art. 49
1. Czynności kontrolne mogą być wykonywane przez pracowników organu kontroli po okazaniu przedsiębiorcy albo osobie przez niego upoważnionej legitymacji służbowej upoważniającej do wykonywania takich czynności oraz po doręczeniu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli, chyba że odrębne przepisy przewidują możliwość podjęcia kontroli po okazaniu legitymacji. W takim przypadku upoważnienie doręcza się przedsiębiorcy albo osobie przez niego upoważnionej w terminie określonym w tych przepisach, lecz nie później niż w terminie 3 dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli.
2. Podjęcie czynności kontrolnych po okazaniu legitymacji służbowej, na podstawie odrębnych przepisów, może dotyczyć jedynie przypadków, gdy czynności kontrolne są niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia, a także gdy przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska.
3. W przypadku podjęcia czynności kontrolnych, o których mowa w ust. 2, osoba podejmująca kontrolę, po okazaniu legitymacji służbowej i przed podjęciem pierwszej czynności kontrolnej, informuje przedsiębiorcę lub osobę, wobec której podjęto czynności kontrolne, o przysługujących im prawach oraz obowiązkach w trakcie kontroli.
[...]
Art. 49
1. Czynności kontrolne mogą być wykonywane przez pracowników organu kontroli po okazaniu przedsiębiorcy albo osobie przez niego upoważnionej legitymacji służbowej upoważniającej do wykonywania takich czynności oraz po doręczeniu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli, chyba że odrębne przepisy przewidują możliwość podjęcia kontroli po okazaniu legitymacji. W takim przypadku upoważnienie doręcza się przedsiębiorcy albo osobie przez niego upoważnionej w terminie określonym w tych przepisach, lecz nie później niż w terminie 3 dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli.
2. Podjęcie czynności kontrolnych po okazaniu legitymacji służbowej, na podstawie odrębnych przepisów, może dotyczyć jedynie przypadków, gdy czynności kontrolne są niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia, a także gdy przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska.
3. W przypadku podjęcia czynności kontrolnych, o których mowa w ust. 2, osoba podejmująca kontrolę, po okazaniu legitymacji służbowej i przed podjęciem pierwszej czynności kontrolnej, informuje przedsiębiorcę lub osobę, wobec której podjęto czynności kontrolne, o przysługujących im prawach oraz obowiązkach w trakcie kontroli.
[...]
Jak widać pracownik sanepidu, który chce przeprowadzić kontrolę, musi się najpierw wylegitymować i okazać upoważnienie. Pewne uproszczenia możliwe są w przypadku poważnego łamania prawa albo w przypadku zagrożenia życia lub zdrowia (kontrola na skutek donosu), jednak obsługa osób, do których nie stosuje się obowiązku zakrywania nosa i ust, nie spełnia żadnego z tych warunków.
Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców
Art. 49
[...]
6. Zmiana osób upoważnionych do przeprowadzenia kontroli, zakresu przedmiotowego kontroli oraz miejsca wykonywania czynności kontrolnych wymaga każdorazowo wydania odrębnego upoważnienia. Zmiany te nie mogą prowadzić do wydłużenia przewidywanego wcześniej terminu zakończenia kontroli.
7. Upoważnienie, o którym mowa w ust. 1, zawiera w szczególności:
9. Zakres kontroli nie może wykraczać poza zakres wskazany w upoważnieniu.
[...]
Art. 49
[...]
6. Zmiana osób upoważnionych do przeprowadzenia kontroli, zakresu przedmiotowego kontroli oraz miejsca wykonywania czynności kontrolnych wymaga każdorazowo wydania odrębnego upoważnienia. Zmiany te nie mogą prowadzić do wydłużenia przewidywanego wcześniej terminu zakończenia kontroli.
7. Upoważnienie, o którym mowa w ust. 1, zawiera w szczególności:
1) wskazanie podstawy prawnej;
2) oznaczenie organu kontroli;
3) datę i miejsce wystawienia;
4) imię i nazwisko pracownika organu kontroli uprawnionego do przeprowadzenia kontroli oraz numer jego legitymacji służbowej;
5) oznaczenie przedsiębiorcy objętego kontrolą;
6) określenie zakresu przedmiotowego kontroli;
7) wskazanie daty rozpoczęcia i przewidywanego terminu zakończenia kontroli;
8) imię, nazwisko oraz podpis osoby udzielającej upoważnienia z podaniem zajmowanego stanowiska lub funkcji;
9) pouczenie o prawach i obowiązkach przedsiębiorcy.
8. Dokument, który nie spełnia wymagań, o których mowa w ust. 7, nie stanowi podstawy do przeprowadzenia kontroli.
2) oznaczenie organu kontroli;
3) datę i miejsce wystawienia;
4) imię i nazwisko pracownika organu kontroli uprawnionego do przeprowadzenia kontroli oraz numer jego legitymacji służbowej;
5) oznaczenie przedsiębiorcy objętego kontrolą;
6) określenie zakresu przedmiotowego kontroli;
7) wskazanie daty rozpoczęcia i przewidywanego terminu zakończenia kontroli;
8) imię, nazwisko oraz podpis osoby udzielającej upoważnienia z podaniem zajmowanego stanowiska lub funkcji;
9) pouczenie o prawach i obowiązkach przedsiębiorcy.
9. Zakres kontroli nie może wykraczać poza zakres wskazany w upoważnieniu.
[...]
Upoważnienie do przeprowadzenia kontroli zawiera bardzo szczegółowe informacje, a wszelkie zmiany wymagają wydania nowego upoważnienia. Kontrolujący nie może wykraczać poza upoważnienie, a upoważnienie niespełniające wymagań ustawowych jest nieważne.
Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców
Art. 50
1. Czynności kontrolne wykonuje się w obecności przedsiębiorcy lub osoby przez niego upoważnionej.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, w przypadkach gdy:
[...]
Art. 50
1. Czynności kontrolne wykonuje się w obecności przedsiębiorcy lub osoby przez niego upoważnionej.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, w przypadkach gdy:
[...]
2) przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia;
[...]
4) przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska.
3. Przedsiębiorca wskazuje na piśmie osobę upoważnioną, o której mowa w ust. 1, w szczególności w czasie swojej nieobecności.
2) przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia;
[...]
4) przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska.
[...]
Kontrola odbywa się w obecności przedsiębiorcy lub upoważnionej przez niego na piśmie osoby. Pewne uproszczenia możliwe są w przypadku poważnego łamania prawa albo w przypadku zagrożenia życia lub zdrowia (kontrola na skutek donosu), jednak - ponownie - obsługa osób, do których nie stosuje się obowiązku zakrywania nosa i ust, nie spełnia żadnego z tych warunków.
Art. 49 opisuje kontrolę z punktu widzenia kontrolującego, a art. 50 z punktu widzenia kontrolowanego. Oba artykuły zawierają analogiczny ustęp.
Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców
Art. 49 ust. 10
W przypadku nieobecności przedsiębiorcy lub osoby przez niego upoważnionej czynności kontrolne mogą być wszczęte po okazaniu legitymacji służbowej pracownikowi przedsiębiorcy lub osobie zatrudnionej u przedsiębiorcy w ramach innego stosunku prawnego, którzy mogą być uznani za osobę, o której mowa w art. 97 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r. poz. 1025, 1104, 1629, 2073 i 2244 oraz z 2019 r. poz. 80), lub w obecności przywołanego świadka, którym powinien być funkcjonariusz publiczny, niebędący jednak pracownikiem organu przeprowadzającego kontrolę.
Art. 50 ust. 5
W przypadku nieobecności przedsiębiorcy lub osoby przez niego upoważnionej albo niewykonania przez przedsiębiorcę obowiązku, o którym mowa w ust. 3, czynności kontrolne mogą być wykonywane w obecności innego pracownika przedsiębiorcy lub osoby zatrudnionej u przedsiębiorcy w ramach innego stosunku prawnego, którzy mogą być uznani za osobę, o której mowa w art. 97 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, lub w obecności przywołanego świadka, którym powinien być funkcjonariusz publiczny, niebędący jednak pracownikiem organu przeprowadzającego kontrolę.
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny
Art. 97
Osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do obsługiwania publiczności poczytuje się w razie wątpliwości za umocowaną do dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa.
Art. 49 ust. 10
W przypadku nieobecności przedsiębiorcy lub osoby przez niego upoważnionej czynności kontrolne mogą być wszczęte po okazaniu legitymacji służbowej pracownikowi przedsiębiorcy lub osobie zatrudnionej u przedsiębiorcy w ramach innego stosunku prawnego, którzy mogą być uznani za osobę, o której mowa w art. 97 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r. poz. 1025, 1104, 1629, 2073 i 2244 oraz z 2019 r. poz. 80), lub w obecności przywołanego świadka, którym powinien być funkcjonariusz publiczny, niebędący jednak pracownikiem organu przeprowadzającego kontrolę.
Art. 50 ust. 5
W przypadku nieobecności przedsiębiorcy lub osoby przez niego upoważnionej albo niewykonania przez przedsiębiorcę obowiązku, o którym mowa w ust. 3, czynności kontrolne mogą być wykonywane w obecności innego pracownika przedsiębiorcy lub osoby zatrudnionej u przedsiębiorcy w ramach innego stosunku prawnego, którzy mogą być uznani za osobę, o której mowa w art. 97 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, lub w obecności przywołanego świadka, którym powinien być funkcjonariusz publiczny, niebędący jednak pracownikiem organu przeprowadzającego kontrolę.
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny
Art. 97
Osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do obsługiwania publiczności poczytuje się w razie wątpliwości za umocowaną do dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa.
W przypadku poważnego łamania prawa albo w przypadku zagrożenia życia lub zdrowia kontrola (na skutek donosu) możliwa jest również w obecności sprzedawcy/ekspedientki lub policjanta.
Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców
Art. 53
Ustalenia kontroli zamieszcza się w protokole kontroli.
Art. 57
1. Przedsiębiorca prowadzi i przechowuje w swojej siedzibie książkę kontroli oraz upoważnienia i protokoły kontroli.
2. Książka kontroli zawiera wpisy obejmujące:
6. W przypadku wszczęcia kontroli przedsiębiorca niezwłocznie okazuje kontrolującemu książkę kontroli.
[...]
Art. 53
Ustalenia kontroli zamieszcza się w protokole kontroli.
Art. 57
1. Przedsiębiorca prowadzi i przechowuje w swojej siedzibie książkę kontroli oraz upoważnienia i protokoły kontroli.
2. Książka kontroli zawiera wpisy obejmujące:
1) oznaczenie organu kontroli;
2) oznaczenie upoważnienia do kontroli;
3) zakres przedmiotowy przeprowadzonej kontroli;
4) daty podjęcia i zakończenia kontroli.
3. Przedsiębiorca prowadzi książkę kontroli w postaci:
2) oznaczenie upoważnienia do kontroli;
3) zakres przedmiotowy przeprowadzonej kontroli;
4) daty podjęcia i zakończenia kontroli.
1) papierowej, w tym również w formie zbioru dokumentów, lub
2) elektronicznej.
4. Wpisów w książce kontroli prowadzonej w postaci:
2) elektronicznej.
1) papierowej – dokonuje kontrolujący;
2) elektronicznej – dokonuje przedsiębiorca.
5. Domniemywa się, że dane zawarte w książce kontroli prowadzonej w postaci elektronicznej znajdują potwierdzenie w dokumentach przechowywanych przez przedsiębiorcę.
2) elektronicznej – dokonuje przedsiębiorca.
6. W przypadku wszczęcia kontroli przedsiębiorca niezwłocznie okazuje kontrolującemu książkę kontroli.
[...]
Każda kontrola przedsiębiorcy musi być opisana w jego książce kontroli, przy czym w wersji papierowej wpisów dokonuje sam kontrolujący.
Jest jeszcze jedna rzecz, na którą warto zwrócić uwagę. Kontrola sanepidu musi być przeprowadzana jawnie, tj. kontrolowany musi o niej wiedzieć. Dlatego kontrolujący, przystępując do kontroli, zawsze najpierw okazuje legitymację i upoważnienie. Są jednak organy, którym przepisy szczegółowe zezwalają przeprowadzać prowokacje. Takim organem jest na przykład Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który może (lub raczej upoważniony przez niego pracownik) podszywać się pod zwykłego klienta, ale wyłącznie za zgodą sądu.
Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów
DZIAŁ VI
Postępowanie przed Prezesem Urzędu
Rozdział 5
Kontrola i przeszukanie w toku postępowania przed Prezesem Urzędu
Art. 105ia
1. W celu uzyskania informacji mogących stanowić dowód w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów kontrolujący ma prawo podjęcia czynności zmierzających do zakupu towaru.
2. Okazanie kontrolowanemu albo osobie przez niego upoważnionej legitymacji służbowej upoważniającej do wykonywania czynności kontrolnych oraz doręczenie upoważnienia do przeprowadzenia kontroli i zgody sądu, o której mowa w ust. 4, następuje niezwłocznie po zakończeniu czynności, o których mowa w ust. 1.
3. Przebieg czynności, o których mowa w ust. 1, może być utrwalany za pomocą urządzeń rejestrujących obraz lub dźwięk bez informowania kontrolowanego. Informatyczne nośniki danych w rozumieniu przepisów o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, na których zarejestrowano przebieg kontroli lub poszczególne czynności w jej toku, stanowią załącznik do protokołu kontroli. Poinformowanie kontrolowanego o utrwalaniu przebiegu czynności, o których mowa w ust. 1, następuje niezwłocznie po dokonaniu czynności, o których mowa w zdaniu 1.
4. Podjęcie czynności, o których mowa w ust. 1 i 3, wymaga zgody sądu ochrony konkurencji i konsumentów, udzielonej na wniosek Prezesa Urzędu.
5. Sąd ochrony konkurencji i konsumentów wydaje w ciągu 48 godzin postanowienie w sprawie, o której mowa w ust. 4. Na postanowienie to nie przysługuje zażalenie.
DZIAŁ VI
Postępowanie przed Prezesem Urzędu
Rozdział 5
Kontrola i przeszukanie w toku postępowania przed Prezesem Urzędu
Art. 105ia
1. W celu uzyskania informacji mogących stanowić dowód w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów kontrolujący ma prawo podjęcia czynności zmierzających do zakupu towaru.
2. Okazanie kontrolowanemu albo osobie przez niego upoważnionej legitymacji służbowej upoważniającej do wykonywania czynności kontrolnych oraz doręczenie upoważnienia do przeprowadzenia kontroli i zgody sądu, o której mowa w ust. 4, następuje niezwłocznie po zakończeniu czynności, o których mowa w ust. 1.
3. Przebieg czynności, o których mowa w ust. 1, może być utrwalany za pomocą urządzeń rejestrujących obraz lub dźwięk bez informowania kontrolowanego. Informatyczne nośniki danych w rozumieniu przepisów o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, na których zarejestrowano przebieg kontroli lub poszczególne czynności w jej toku, stanowią załącznik do protokołu kontroli. Poinformowanie kontrolowanego o utrwalaniu przebiegu czynności, o których mowa w ust. 1, następuje niezwłocznie po dokonaniu czynności, o których mowa w zdaniu 1.
4. Podjęcie czynności, o których mowa w ust. 1 i 3, wymaga zgody sądu ochrony konkurencji i konsumentów, udzielonej na wniosek Prezesa Urzędu.
5. Sąd ochrony konkurencji i konsumentów wydaje w ciągu 48 godzin postanowienie w sprawie, o której mowa w ust. 4. Na postanowienie to nie przysługuje zażalenie.
Podkreślam, że podobnych przepisów nie ma ani w Prawie przedsiębiorców, które odnosi się ogólnie do kontroli, ani w ustawie o PIS, która odnosi się konkretnie do sanepidu.
2. kary sanepidu
Rolą sanepidu jest kontrolowanie przestrzegania przepisów przez przedsiębiorców. Jeśli w wyniku kontroli okaże się, że przedsiębiorca nie przestrzega jakichś przepisów, jest dyscyplinowany przy pomocy decyzji. Decyzją można nałożyć również karę pieniężną określoną w ustawie, której dany przedsiębiorca podlega.
Kontrola może ujawnić, że przedsiębiorca popełnił wykroczenie. W przypadku lżejszych wykroczeń możliwe jest wystawienie mandatu, tj. ukaranie bezpośrednio przez uprawniony organ, a nie przez sąd (sąd zajmuje się sprawą tylko wtedy, gdy sprawca nie przyznaje się do winy i odmawia przyjęcia mandatu). Z reguły mandaty wystawia policja, ale inne organy również mogą zostać do tego upoważnione.
Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia
Rozdział 17
Postępowanie mandatowe
Art. 95
§ 1. Postępowanie mandatowe prowadzi Policja, a inne organy, gdy przepis szczególny tak stanowi.
[...]
§ 5. Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych, złożony w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości, może nadać, w drodze rozporządzenia, uprawnienia do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego funkcjonariuszom innych organów, określając jednocześnie wykaz wykroczeń, za które funkcjonariusze ci uprawnieni są do nakładania grzywien, oraz zasady i sposób wydawania upoważnień do nakładania grzywien, mając na względzie zakres ustawowych uprawnień takich organów, potrzebę szybkiej reakcji na fakt popełnienia wykroczenia oraz potrzebę ochrony dóbr szczególnie narażonych na naruszenia ze strony sprawców wykroczeń.
[...]
Rozdział 17
Postępowanie mandatowe
Art. 95
§ 1. Postępowanie mandatowe prowadzi Policja, a inne organy, gdy przepis szczególny tak stanowi.
[...]
§ 5. Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych, złożony w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości, może nadać, w drodze rozporządzenia, uprawnienia do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego funkcjonariuszom innych organów, określając jednocześnie wykaz wykroczeń, za które funkcjonariusze ci uprawnieni są do nakładania grzywien, oraz zasady i sposób wydawania upoważnień do nakładania grzywien, mając na względzie zakres ustawowych uprawnień takich organów, potrzebę szybkiej reakcji na fakt popełnienia wykroczenia oraz potrzebę ochrony dóbr szczególnie narażonych na naruszenia ze strony sprawców wykroczeń.
[...]
Na podstawie paragrafu 5 wydane zostało rozporządzenie, które daje pracownikom inspekcji sanitarnej uprawnienia do karania za pewne szczególne wykroczenia.
Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 października 2002 r. w sprawie nadania funkcjonariuszom organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego
§ 4
1. Upoważnienie do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego powinno zawierać:
§ 4
1. Upoważnienie do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego powinno zawierać:
1) datę wydania;
2) okres ważności;
3) oznaczenie organu wydającego upoważnienie;
4) powołanie podstawy prawnej;
5) imię, nazwisko, stanowisko służbowe upoważnionego funkcjonariusza oraz numer legitymacji służbowej;
6) określenie wykroczeń, za które funkcjonariusz jest upoważniony do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego;
7) określenie obszaru, na którym upoważnienie jest ważne.
2. Upoważnienie powinno być podpisane przez organ, który je wydał, oraz opatrzone jego pieczęcią.
2) okres ważności;
3) oznaczenie organu wydającego upoważnienie;
4) powołanie podstawy prawnej;
5) imię, nazwisko, stanowisko służbowe upoważnionego funkcjonariusza oraz numer legitymacji służbowej;
6) określenie wykroczeń, za które funkcjonariusz jest upoważniony do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego;
7) określenie obszaru, na którym upoważnienie jest ważne.
Jest to inne upoważnienie niż upoważnienie do przeprowadzania kontroli, ponieważ wydawane jest na innej podstawie prawnej. Pracownik sanepidu posiadający upoważnienie do przeprowadzania kontroli nie może więc automatycznie wystawiać mandatów. Żeby nałożyć grzywnę w drodze mandatu karnego, musi mieć dodatkowe upoważnienie określające dokładnie, za które wykroczenia może karać.
Rysunek 3
źródło: Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 października 2002 r. w sprawie nadania funkcjonariuszom organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz.U. 2014 poz. 282 oraz 2019 poz. 562): tekst jednolity + ostatnia zmiana
źródło: Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 października 2002 r. w sprawie nadania funkcjonariuszom organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz.U. 2014 poz. 282 oraz 2019 poz. 562): tekst jednolity + ostatnia zmiana
Artykuły z Kodeksu wykroczeń to prawie cała zawartość rozdziału Wykroczenia przeciwko zdrowiu. To za te wykroczenia pracownik sanepidu może wystawić mandat, jeśli ma stosowne upoważnienie. Pssst... A może tu jest coś o maseczkach noszonych przez klientów sklepów?
Z ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi interesujący jest jedynie art. 50 (art. 51 mówi o szczepieniach, art. 52 o obowiązkach lekarzy, art. 53 o skierowaniu do pracy przy zapobieganiu oraz zwalczaniu epidemii).
Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi
Art. 50
Kto:
1) wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 16 ust. 1, nie wdraża lub nie stosuje procedur zapewniających ochronę przed zakażeniami oraz chorobami zakaźnymi,
2) wbrew obowiązkom, o których mowa w art. 22 ust. 1 i 2, nie przestrzega wymagań higieniczno-sanitarnych,
3) wbrew obowiązkowi przeciwdziałania szerzeniu się zakażeń szpitalnych, nie podejmuje działań określonych w art. 14 ust. 1 i 2
– podlega karze grzywny.
Art. 50
Kto:
1) wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 16 ust. 1, nie wdraża lub nie stosuje procedur zapewniających ochronę przed zakażeniami oraz chorobami zakaźnymi,
2) wbrew obowiązkom, o których mowa w art. 22 ust. 1 i 2, nie przestrzega wymagań higieniczno-sanitarnych,
3) wbrew obowiązkowi przeciwdziałania szerzeniu się zakażeń szpitalnych, nie podejmuje działań określonych w art. 14 ust. 1 i 2
– podlega karze grzywny.
Art. 14 i 16 znajdują się w rozdziale Zakażenia związane z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz innych czynności, w trakcie wykonywania których dochodzi do naruszenia ciągłości tkanek ludzkich. Zostaje więc art. 22.
Rysunek 5
źródło: Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi
źródło: Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi
Z okazji koronawirusa nowe pieniężne kary administracyjne pojawiły się również w ustawie o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Sanepid dostał możliwość dodatkowego karania za cały wachlarz zachowań, ale należy pamiętać, że tylko wtedy, kiedy jest ogłoszony stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii. Kiedy sytuacja wróci do normy (jeśli?), sanepid straci uprawnienia do nakładania tych kar.
Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi
Rozdział 8
Zasady postępowania w razie stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii
Art. 46 ust. 4
W rozporządzeniach, o których mowa w ust. 1 i 2, można ustanowić:
W rozporządzeniu, o którym mowa w art. 46a, można ustanowić:
Rozdział 8a
Kary pieniężne
Art. 48a ust. 1
Kto w stanie zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii nie stosuje się do ustanowionych na podstawie art. 46 lub art. 46b nakazów, zakazów lub ograniczeń, o których mowa w:
1) art. 46 ust. 4 pkt 1 lub w art. 46b pkt 5 i 9–12, podlega karze pieniężnej w wysokości od 5000 zł do 30 000 zł;
2) art. 46 ust. 4 pkt 2 lub w art. 46b pkt 3, podlega karze pieniężnej w wysokości od 10 000 zł do 30 000 zł;
3) art. 46 ust. 4 pkt 3–5 lub w art. 46b pkt 2 i 8, podlega karze pieniężnej w wysokości od 10 000 zł do 30 000 zł;
4) art. 46 ust. 4 pkt 6, podlega karze pieniężnej w wysokości od 5000 zł do 10 000 zł;
5) art. 46 ust. 4 pkt 7 lub w art. 46b pkt 4, podlega karze pieniężnej w wysokości od 5000 zł do 10 000 zł.
Rozdział 8
Zasady postępowania w razie stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii
Art. 46 ust. 4
W rozporządzeniach, o których mowa w ust. 1 i 2, można ustanowić:
1) czasowe ograniczenie określonego sposobu przemieszczania się,
2) czasowe ograniczenie lub zakaz obrotu i używania określonych przedmiotów lub produktów spożywczych,
3) czasowe ograniczenie funkcjonowania określonych instytucji lub zakładów pracy,
4) zakaz organizowania widowisk i innych zgromadzeń ludności,
5) obowiązek wykonania określonych zabiegów sanitarnych, jeżeli wykonanie ich wiąże się z funkcjonowaniem określonych obiektów produkcyjnych, usługowych, handlowych lub innych obiektów,
6) nakaz udostępnienia nieruchomości, lokali, terenów i dostarczenia środków transportu do działań przeciwepidemicznych przewidzianych planami przeciwepidemicznymi,
7) obowiązek przeprowadzenia szczepień ochronnych, o których mowa w ust. 3, oraz grupy osób podlegające tym szczepieniom, rodzaj przeprowadzanych szczepień ochronnych
– uwzględniając drogi szerzenia się zakażeń i chorób zakaźnych oraz sytuację epidemiczną na obszarze, na którym ogłoszono stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii.
Art. 46b
2) czasowe ograniczenie lub zakaz obrotu i używania określonych przedmiotów lub produktów spożywczych,
3) czasowe ograniczenie funkcjonowania określonych instytucji lub zakładów pracy,
4) zakaz organizowania widowisk i innych zgromadzeń ludności,
5) obowiązek wykonania określonych zabiegów sanitarnych, jeżeli wykonanie ich wiąże się z funkcjonowaniem określonych obiektów produkcyjnych, usługowych, handlowych lub innych obiektów,
6) nakaz udostępnienia nieruchomości, lokali, terenów i dostarczenia środków transportu do działań przeciwepidemicznych przewidzianych planami przeciwepidemicznymi,
7) obowiązek przeprowadzenia szczepień ochronnych, o których mowa w ust. 3, oraz grupy osób podlegające tym szczepieniom, rodzaj przeprowadzanych szczepień ochronnych
– uwzględniając drogi szerzenia się zakażeń i chorób zakaźnych oraz sytuację epidemiczną na obszarze, na którym ogłoszono stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii.
W rozporządzeniu, o którym mowa w art. 46a, można ustanowić:
1) ograniczenia, obowiązki i nakazy, o których mowa w art. 46 ust. 4;
2) czasowe ograniczenie określonych zakresów działalności przedsiębiorców;
3) czasową reglamentację zaopatrzenia w określonego rodzaju artykuły;
4) obowiązek poddania się badaniom lekarskim oraz stosowaniu innych środków profilaktycznych i zabiegów przez osoby chore i podejrzane o zachorowanie;
5) obowiązek poddania się kwarantannie;
6) miejsce kwarantanny;
7) (uchylony)
8) czasowe ograniczenie korzystania z lokali lub terenów oraz obowiązek ich zabezpieczenia;
9) nakaz ewakuacji w ustalonym czasie z określonych miejsc, terenów i obiektów;
10) nakaz lub zakaz przebywania w określonych miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach;
11) zakaz opuszczania strefy zero przez osoby chore i podejrzane o zachorowanie;
12) nakaz określonego sposobu przemieszczania się.
2) czasowe ograniczenie określonych zakresów działalności przedsiębiorców;
3) czasową reglamentację zaopatrzenia w określonego rodzaju artykuły;
4) obowiązek poddania się badaniom lekarskim oraz stosowaniu innych środków profilaktycznych i zabiegów przez osoby chore i podejrzane o zachorowanie;
5) obowiązek poddania się kwarantannie;
6) miejsce kwarantanny;
7) (uchylony)
8) czasowe ograniczenie korzystania z lokali lub terenów oraz obowiązek ich zabezpieczenia;
9) nakaz ewakuacji w ustalonym czasie z określonych miejsc, terenów i obiektów;
10) nakaz lub zakaz przebywania w określonych miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach;
11) zakaz opuszczania strefy zero przez osoby chore i podejrzane o zachorowanie;
12) nakaz określonego sposobu przemieszczania się.
Rozdział 8a
Kary pieniężne
Art. 48a ust. 1
Kto w stanie zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii nie stosuje się do ustanowionych na podstawie art. 46 lub art. 46b nakazów, zakazów lub ograniczeń, o których mowa w:
1) art. 46 ust. 4 pkt 1 lub w art. 46b pkt 5 i 9–12, podlega karze pieniężnej w wysokości od 5000 zł do 30 000 zł;
2) art. 46 ust. 4 pkt 2 lub w art. 46b pkt 3, podlega karze pieniężnej w wysokości od 10 000 zł do 30 000 zł;
3) art. 46 ust. 4 pkt 3–5 lub w art. 46b pkt 2 i 8, podlega karze pieniężnej w wysokości od 10 000 zł do 30 000 zł;
4) art. 46 ust. 4 pkt 6, podlega karze pieniężnej w wysokości od 5000 zł do 10 000 zł;
5) art. 46 ust. 4 pkt 7 lub w art. 46b pkt 4, podlega karze pieniężnej w wysokości od 5000 zł do 10 000 zł.
Obecnie obowiązuje rozporządzenie z 19 czerwca. Obowiązki przedsiębiorców, w szczególności prowadzących sklepy, opisane zostały w rozdziale 3 zatytułowanym Ograniczenia funkcjonowania określonych instytucji lub zakładów pracy, czasowe ograniczenie określonych zakresów działalności przedsiębiorców oraz obowiązek wykonania określonych zabiegów sanitarnych.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 czerwca 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii
§ 8 ust. 3
Do odwołania:
1) obiekty handlowe lub usługowe o powierzchni sprzedaży lub świadczenia usług powyżej 2000 m2, placówki handlowe w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni oraz zarządzający targowiskami (straganami) są obowiązani zapewnić rękawiczki jednorazowe lub środki do dezynfekcji rąk;
2) obiekty handlowe lub usługowe o powierzchni sprzedaży lub świadczenia usług powyżej 2000 m2 oraz placówki handlowe w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni są obowiązane dokonywać, w godzinach ich otwarcia, co najmniej raz na godzinę, dezynfekcji stanowiska kasowego lub stanowiska obsługi, lub dystrybutora na stacji paliw płynnych w rozumieniu art. 3 pkt 8 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni;
3) zakłady pracy są obowiązane zapewnić:
§ 8 ust. 3
Do odwołania:
1) obiekty handlowe lub usługowe o powierzchni sprzedaży lub świadczenia usług powyżej 2000 m2, placówki handlowe w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni oraz zarządzający targowiskami (straganami) są obowiązani zapewnić rękawiczki jednorazowe lub środki do dezynfekcji rąk;
2) obiekty handlowe lub usługowe o powierzchni sprzedaży lub świadczenia usług powyżej 2000 m2 oraz placówki handlowe w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni są obowiązane dokonywać, w godzinach ich otwarcia, co najmniej raz na godzinę, dezynfekcji stanowiska kasowego lub stanowiska obsługi, lub dystrybutora na stacji paliw płynnych w rozumieniu art. 3 pkt 8 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni;
3) zakłady pracy są obowiązane zapewnić:
a) osobom zatrudnionym niezależnie od podstawy zatrudnienia rękawiczki jednorazowe lub środki do dezynfekcji rąk,
b) odległość między stanowiskami pracy wynoszącą co najmniej 1,5 m, chyba że jest to niemożliwe ze względu na charakter działalności wykonywanej w danym zakładzie pracy, a zakład ten zapewnia środki ochrony osobistej związane ze zwalczaniem epidemii.
b) odległość między stanowiskami pracy wynoszącą co najmniej 1,5 m, chyba że jest to niemożliwe ze względu na charakter działalności wykonywanej w danym zakładzie pracy, a zakład ten zapewnia środki ochrony osobistej związane ze zwalczaniem epidemii.
I to są wszystkie obowiązki związane z epidemią, których muszą przestrzegać sklepy, i za których nieprzestrzeganie mogą zostać ukarane karą administracyjną przez sanepid:
- zapewnienie rękawiczek jednorazowych lub środków do dezynfekcji rąk dla klientów,
- dezynfekcja kas,
- zapewnienie rękawiczek jednorazowych lub środków do dezynfekcji rąk dla pracowników,
- zapewnienie odległości między stanowiskami.
Zwracam uwagę, że pracodawca nie ma obowiązku zapewnienia pracownikom maseczek!
Kara byłaby nakładana na podstawie art. 46 ust. 4 pkt 5 - obowiązek wykonania określonych zabiegów sanitarnych, jeżeli wykonanie ich wiąże się z funkcjonowaniem określonych obiektów produkcyjnych, usługowych, handlowych lub innych obiektów. Odrobinę to naciągane, bo o ile dezynfekcja kas jest zabiegiem sanitarnym, o tyle zapewnienie płynu już raczej nie. Kara za złamanie tych obostrzeń jest wysoka, bo aż od 10000zł do 30000zł (art. 48a ust. 1 pkt 3).
Co ciekawe za nieprzestrzeganie tych obowiązków pracodawcę można karać również z art. 111 Kodeksu wykroczeń, gdzie grzywnę wymierza się w wysokości do zaledwie 5000zł (art. 24 § 1). Nadal jednak maseczki nie są "wymaganym ubiorem", za który odpowiada pracodawca.
Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń
Art. 111
§ 1. Kto nie dopełnia obowiązku zapewnienia należytego stanu sanitarnego, zwłaszcza w zakresie utrzymania czystości oraz używania przez pracowników wymaganego ubioru:
Art. 111
§ 1. Kto nie dopełnia obowiązku zapewnienia należytego stanu sanitarnego, zwłaszcza w zakresie utrzymania czystości oraz używania przez pracowników wymaganego ubioru:
1) w zakładzie produkującym lub wprowadzającym do obrotu środki spożywcze,
2) w miejscu uzyskiwania mleka,podlega karze grzywny.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto nie zachowuje należytej czystości w produkcji lub w obrocie środkami spożywczymi.
2) w miejscu uzyskiwania mleka,podlega karze grzywny.
Podkreślam, że maseczka wymagana na jakimś stanowisku pracy jest czymś zupełnie innym niż maseczka epidemiczna. Pracodawca jest obowiązany zapewnić środki ochrony osobistej wymagane na konkretnym stanowisku pracy, które mają chronić pracownika przed warunkami pracy. Pracownik, który z różnych powodów nie może stosować którychś z tych środków, po prostu nie dostanie pracy na tym stanowisku. Maseczka epidemiczna nie dotyczy natomiast stanowiska pracy i warunków na tym stanowisku, a pracodawca nie ma obowiązku jej zapewnienia pracownikowi. Wprowadzenie stanu epidemii i obowiązek noszenia maseczek nie może być zatem podstawą do zwolnienia pracownika, który podlega wyjątkowi, lub nakazania mu narażania zdrowia lub życia, kiedy pracuje na stanowisku, na którym noszenie maseczki nie jest w normalnych warunkach wymagane. Stąd oczywisty wniosek, że pracodawca nie ponosi odpowiedzialności za pracownika, który nie nosi maseczki epidemicznej, podobnie jak nie ponosi odpowiedzialności za klienta, który nie nosi maseczki epidemicznej. Pod względem maseczek pracodawca, pracownik i klient są równoważni – wszyscy mają taki sam obowiązek i wszyscy mogą podlegać temu samemu wyjątkowi.
3. poskromienie sanepidu
Wszelkie kontakty organów państwowych z obywatelami są sformalizowane, żeby zapobiegać nadużywaniu władzy. Urzędnik jest w uprzywilejowanej pozycji, bo pracuje z przepisami prawnymi na co dzień. Zwykły obywatel musi natomiast przeczytać pismo trzy razy i sprawdzić przepisy w ustawach. Sprawy załatwia się więc pisemnie, aby wszystko było udokumentowane. Organy publiczne działają na podstawie przepisów prawa i w razie wątpliwości poddawane są kontroli – czy to organów wyższego rzędu, czy sądów.
Sanepid nie wymyśla prawa. Sanepid ma kontrolować przestrzeganie istniejących przepisów. Jeśli ktoś ich nie przestrzega, to sanepid może wezwać do ich przestrzegania przy pomocy decyzji albo od razu ukarać mandatem lub karą administracyjną. Dlatego wszystko, co kontroluje sanepid, musi być umieszczone w ustawie lub rozporządzeniu, żeby obywatel mógł to łatwo znaleźć i dowiedzieć się, do czego ma się dostosować. Również urzędnik nie kontroluje tego, co mu się wydaje, ale to, co przewidują przepisy. Jeśli więc urzędnik czegoś wymaga, ma to zrobić na piśmie z podaniem podstawy prawnej.
Podsumujmy:
1. Kontrola sanepidu jest zapowiedziana i odbywa się w obecności przedsiębiorcy lub upoważnionej przez niego na piśmie osoby. Kontrolujący okazuje upoważnienie do przeprowadzenia kontroli, przeprowadza kontrolę zgodnie z zakresem wskazanym w upoważnieniu i odnotowuje ten fakt w książce kontroli przedsiębiorcy.
2. W przypadku przeciwdziałania popełnieniu wykroczenia lub przestępstwa oraz w przypadku zagrożenia zdrowia lub życia kontrola (na skutek donosu) może być przeprowadzona bez zapowiedzi, po okazaniu legitymacji służbowej i w obecności innej osoby pracującej w sklepie lub funkcjonariusza publicznego. Niemniej jednak upoważnienie do przeprowadzenia kontroli ma być dostarczone przedsiębiorcy w późniejszym terminie, a fakt przeprowadzenia kontroli odnotowany w książce kontroli.
3. Jeśli w wyniku kontroli urzędnik sanepidu odkryje uchybienia, inspektor sanitarny może wydać stosowną decyzję (także nałożyć karę administracyjną). Niektórym decyzjom można nadać rygor natychmiastowej wykonalności.
4. Jeśli w wyniku kontroli urzędnik sanepidu wykryje wykroczenie, może za nie ukarać grzywną pod warunkiem, że ma upoważnienie do wystawiania mandatów za to wykroczenie.
5. Jeśli w wyniku kontroli urzędnik sanepidu stwierdzi uchylanie się od obowiązków nałożonych na przedsiębiorcę w związku z wystąpieniem stanu epidemii, inspektor sanitarny może nałożyć na niego w drodze decyzji odpowiednią karę administracyjną.
6. Urzędnik sanepidu kontroluje wyłącznie przedsiębiorcę i jego pracowników, nie kontroluje natomiast klientów.
1. Kontrola sanepidu jest zapowiedziana i odbywa się w obecności przedsiębiorcy lub upoważnionej przez niego na piśmie osoby. Kontrolujący okazuje upoważnienie do przeprowadzenia kontroli, przeprowadza kontrolę zgodnie z zakresem wskazanym w upoważnieniu i odnotowuje ten fakt w książce kontroli przedsiębiorcy.
2. W przypadku przeciwdziałania popełnieniu wykroczenia lub przestępstwa oraz w przypadku zagrożenia zdrowia lub życia kontrola (na skutek donosu) może być przeprowadzona bez zapowiedzi, po okazaniu legitymacji służbowej i w obecności innej osoby pracującej w sklepie lub funkcjonariusza publicznego. Niemniej jednak upoważnienie do przeprowadzenia kontroli ma być dostarczone przedsiębiorcy w późniejszym terminie, a fakt przeprowadzenia kontroli odnotowany w książce kontroli.
3. Jeśli w wyniku kontroli urzędnik sanepidu odkryje uchybienia, inspektor sanitarny może wydać stosowną decyzję (także nałożyć karę administracyjną). Niektórym decyzjom można nadać rygor natychmiastowej wykonalności.
4. Jeśli w wyniku kontroli urzędnik sanepidu wykryje wykroczenie, może za nie ukarać grzywną pod warunkiem, że ma upoważnienie do wystawiania mandatów za to wykroczenie.
5. Jeśli w wyniku kontroli urzędnik sanepidu stwierdzi uchylanie się od obowiązków nałożonych na przedsiębiorcę w związku z wystąpieniem stanu epidemii, inspektor sanitarny może nałożyć na niego w drodze decyzji odpowiednią karę administracyjną.
6. Urzędnik sanepidu kontroluje wyłącznie przedsiębiorcę i jego pracowników, nie kontroluje natomiast klientów.
Ostatnimi czasy krążą historie o pracownikach sanepidu odwiedzających sklepy, szczególnie te małe. Niektóre historie są bardzo dziwne i mocno odbiegają od przedstawionych wyżej procedur. Po co na przykład towarzystwo policji? Policja może wystawić mandat bez sanepidu. Sanepid może przeprowadzić kontrolę bez policji i może wystawić mandat bez policji. Są więc dwa wyjścia: policja robi za ochroniarzy albo taki "team" ma być straszakiem, bo w obliczu braku przepisów do karania za maseczki jest to jedyna opcja, by przywrócić terror.
Jeśli więc:
- jesteś przedsiębiorcą i miałeś kontrolę, ale urzędnik sanepidu nie okazał upoważnienia, nie wpisał nic do książki kontroli, zagroził Ci karą, która nie ma pokrycia w przepisach, albo już kazał Ci taką karę zapłacić,
- jesteś kasjerem i pracownik sanepidu straszył Cię karą za obsługę osób bez maseczek albo zabronił Ci obsługiwać takie osoby,
- jesteś klientem i pracownik sanepidu kazał Ci okazać zaświadczenie, które nie jest wymagane, wypytywał o choroby lub żądał danych Twojego lekarza,
albo cokolwiek innego wzbudziło Twoje podejrzenia co do postępowania urzędnika sanepidu w zgodzie z literą prawa, nie obawiaj się złożyć na policji zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa. To już jest poważna sprawa. Mamy do czynienia z zastraszaniem, wyłudzaniem, zmuszaniem do łamania prawa i to wszystko przy użyciu autorytetu funkcjonariusza publicznego.
Osobie składającej zawiadomienie nie grożą żadne konsekwencje. Nie każdy orientuje się w przepisach i potrafi rozpoznać wykroczenie i przestępstwo. Jeśli więc policja stwierdzi, że do złamania prawa nie doszło, nic się nie stanie. Karalne jest jedynie kłamanie, wprowadzanie organów w błąd, składanie fałszywych zeznań.
Sklep nie odpowiada za klientów i nie ma możliwości, żeby został ukarany za obsługiwanie osób bez maseczek. Pracodawca nie odpowiada za zapewnienie pracownikom maseczek, więc nie ma możliwości, żeby został ukarany za brak tego środka ochrony u swoich pracowników. Pracownicy i klienci mogą podlegać wyjątkowi od obowiązku zakrywania nosa i ust. Bez względu jednak na to, czy mu podlegają, czy nie, brak maseczki nie jest wykroczeniem, a zgodnie z delegacją ustawową stosowanie środków profilaktycznych może być narzucone jedynie osobom chorym i podejrzanym o zachorowanie, a takie przebywają w izolacji. Ponadto sklep odmawiający obsługi osób, które nie podlegają obowiązkowi ze względu na stan zdrowia, naraża się na zarzut dyskryminacji i odpowiedzialność karną za wykroczenie z art. 135 Kodeksu wykroczeń. Z kolei funkcjonariusz państwowy, który, używając swojego stanowiska, zakazuje sprzedawcy obsługiwać osoby bez maseczek, grozi mu karą za obsługę takich osób albo karę nakłada... oooo, tu już wchodzimy w Kodeks karny i szereg przestępstw, które mogły zostać popełnione przez pracownika sanepidu.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny
Art. 18
§ 1. Odpowiada za sprawstwo nie tylko ten, kto wykonuje czyn zabroniony sam albo wspólnie i w porozumieniu z inną osobą, ale także ten, kto kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę lub wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, poleca jej wykonanie takiego czynu.
§ 2. Odpowiada za podżeganie, kto chcąc, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, nakłania ją do tego.
§ 3. Odpowiada za pomocnictwo, kto w zamiarze, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, swoim zachowaniem ułatwia jego popełnienie, w szczególności dostarczając narzędzie, środek przewozu, udzielając rady lub informacji; odpowiada za pomocnictwo także ten, kto wbrew prawnemu, szczególnemu obowiązkowi niedopuszczenia do popełnienia czynu zabronionego swoim zaniechaniem ułatwia innej osobie jego popełnienie.
Art. 18
§ 1. Odpowiada za sprawstwo nie tylko ten, kto wykonuje czyn zabroniony sam albo wspólnie i w porozumieniu z inną osobą, ale także ten, kto kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę lub wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, poleca jej wykonanie takiego czynu.
§ 2. Odpowiada za podżeganie, kto chcąc, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, nakłania ją do tego.
§ 3. Odpowiada za pomocnictwo, kto w zamiarze, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, swoim zachowaniem ułatwia jego popełnienie, w szczególności dostarczając narzędzie, środek przewozu, udzielając rady lub informacji; odpowiada za pomocnictwo także ten, kto wbrew prawnemu, szczególnemu obowiązkowi niedopuszczenia do popełnienia czynu zabronionego swoim zaniechaniem ułatwia innej osobie jego popełnienie.
Mamy tu trzy rodzaje przestępstw i wszystkie pasują do naprzykrzającego się urzędnika. Pracownik sanepidu może odpowiadać za sprawstwo, ponieważ wykorzystując uzależnienie sprzedawcy od siebie, poleca mu wykonanie czynu zabronionego. Może też odpowiadać za podżeganie, ponieważ chcąc, by sprzedawca dokonał czynu zabronionego, nakłania go do tego. Na dodatek może również odpowiadać za pomocnictwo, gdyż w zamiarze, by sprzedawca dokonał czynu zabronionego, udziela mu informacji, że zgodnie z prawem może to zrobić lub nawet musi.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny
Art. 227
Kto, podając się za funkcjonariusza publicznego albo wyzyskując błędne przeświadczenie o tym innej osoby, wykonuje czynność związaną z jego funkcją, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Art. 227
Kto, podając się za funkcjonariusza publicznego albo wyzyskując błędne przeświadczenie o tym innej osoby, wykonuje czynność związaną z jego funkcją, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Wprawdzie pracownik sanepidu faktycznie jest funkcjonariuszem publicznym, ale żeby przeprowadzić kontrolę przedsiębiorcy musi posiadać do tego stosowne upoważnienie. Pracownik sanepidu, który takiego upoważnienia nie posiada, ale wykonuje czynność związaną z funkcją funkcjonariusza publicznego upoważnionego do przeprowadzania kontroli, w istocie się pod tego funkcjonariusza podszywa.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny
Art. 231
§ 1. Funkcjonariusz publiczny, który, przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 działa nieumyślnie i wyrządza istotną szkodę, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 4. Przepisu § 2 nie stosuje się, jeżeli czyn wyczerpuje znamiona czynu zabronionego określonego w art. 228.
Art. 231
§ 1. Funkcjonariusz publiczny, który, przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 działa nieumyślnie i wyrządza istotną szkodę, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 4. Przepisu § 2 nie stosuje się, jeżeli czyn wyczerpuje znamiona czynu zabronionego określonego w art. 228.
Pracownik sanepidu przekracza swoje uprawnienia, jeśli wykonuje kontrolę bez stosownego upoważnienia lub wykracza poza zakres swojego upoważnienia, wystawia mandat bez stosownego upoważnienia lub za wykroczenie spoza swojego upoważnienia, nakłada karę za czyn, który nie podlega karze. Z uwagi na fakt, że pracownikom Państwowej Inspekcji Sanitarnej wykonującym czynności kontrolne przysługuje dodatek specjalny do wynagrodzenia (art. 14 ust. 1 ustawy o PIS), przeprowadzanie kontroli tam, gdzie nie jest ona wymagana, i w takim zakresie, w jakim nie jest wymagana, może wskazywać na chęć osiągnięcia korzyści majątkowej. Mówiąc prostym językiem: pracownik sanepidu nie chodzi po sklepach po to, żeby pouczać sprzedawców o obowiązku przestrzegania prawa, ponieważ sprzedawcy go nie łamią, ale tylko po to, by przeprowadzić jakąkolwiek kontrolę, która gwarantuje dodatek do pensji.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny
Art. 286 § 1
Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Art. 286 § 1
Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Jeśli bezprawnie nałożone na sprzedawców kary przekładają się na dodatki z tytułu przeprowadzonych kontroli, to pracownik sanepidu może odpowiadać karnie z tego artykułu.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny
Art. 190
§ 1. Kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 191 § 1
Kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Art. 115 § 12
Groźbą bezprawną jest zarówno groźba, o której mowa w art. 190, jak i groźba spowodowania postępowania karnego lub innego postępowania, w którym może zostać nałożona administracyjna kara pieniężna, jak również rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub jego osoby najbliższej; nie stanowi groźby zapowiedź spowodowania postępowania karnego lub innego postępowania, w którym może zostać nałożona administracyjna kara pieniężna, jeżeli ma ona jedynie na celu ochronę prawa naruszonego przestępstwem lub zachowaniem zagrożonym administracyjną karą pieniężną.
Art. 190
§ 1. Kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 191 § 1
Kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Art. 115 § 12
Groźbą bezprawną jest zarówno groźba, o której mowa w art. 190, jak i groźba spowodowania postępowania karnego lub innego postępowania, w którym może zostać nałożona administracyjna kara pieniężna, jak również rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub jego osoby najbliższej; nie stanowi groźby zapowiedź spowodowania postępowania karnego lub innego postępowania, w którym może zostać nałożona administracyjna kara pieniężna, jeżeli ma ona jedynie na celu ochronę prawa naruszonego przestępstwem lub zachowaniem zagrożonym administracyjną karą pieniężną.
Grożenie nałożeniem kary, która nie wynika z żadnych przepisów, jest groźbą bezprawną. Przestępstwem jest grożenie sprzedawcy, że zostanie na niego nałożona kara, jeśli będzie obsługiwał osoby zwolnione z obowiązku zakrywania nosa i ust. Przestępstwem jest też grożenie przedsiębiorcy, że nałożona zostanie na niego kara, jeśli zatrudnieni przez niego sprzedawcy będą obsługiwali osoby zwolnione z obowiązku zakrywania nosa i ust.
To jest właśnie prawdziwe oblicze policji sanitarnej. Wprowadzenie możliwości wydawania wiążących poleceń przez GISa poza aktami prawnymi nie było skierowane przeciwko zwykłym obywatelom, ale przeciwko pracownikom organów państwowych, z których zrobiono żywe tarcze. Ogarnięty obywatel postawi na swoim. Ustawa o PIS nie przewiduje dla niego żadnych sankcji za niepodporządkowanie się wytycznym, ponadto chroni go szereg innych przepisów, w tym rangi konstytucyjnej. Uparty obywatel obroni więc swoje wolności i prawa – na policji lub w sądzie. Ale po drugiej stronie nie będzie GIS, tylko pracownik organu państwowego. Najgłupsze, najbardziej ingerujące w życie i zbyt łatwe do podważenia przepisy nie są wprowadzane aktami prawnymi, ale zaleceniami adresowanymi do instytucji państwowych i to właśnie pracownicy tych instytucji muszą je egzekwować. Obywatel nie będzie więc walczył z publikacją na stronie internetowej, ale z urzędnikiem, który go atakuje.
Wytyczne nie są opracowywane ze względu na epidemię, ale po to, żeby generować konflikty. I tak na przykład rozporządzenie z obostrzeniami nakłada obowiązek dezynfekcji rąk tylko podczas kupowania towarów i usług (oraz podczas korzystania z obiektów sportowych), ale wytyczne dla sądów, urzędów, szkół mówią, że każdy bezwzględnie musi dezynfekować ręce. Podobnie rozporządzenie nakłada obowiązek zakrywania nosa i ust, ale zwalnia z niego pewną grupę osób, wytyczne natomiast zabraniają wpuszczać osoby bez maseczek. Rozporządzenie zwalnia ogólnie z obowiązku zakrywania nosa i ust, ale wytyczne każą zakładać przyłbicę, jeśli nie można nosić maseczki. Takich przykładów jest wiele. Czasem narzucane zachowania nie są zawarte nawet w wytycznych, a są radosną nadinterpretacją organów.
aktualizacja
2020-08-23
Podczas gdy firmy upadają, a ludzie tracą pracę, na arenę wkracza nowy Minister Finansów i zapowiadane są podwyżki pensji. Przepraszam, napisałam "finansów"? Chodziło mi oczywiście o nowego Ministra Zdrowia, którym został ekspert z zakresu zarządzania finansami oraz zarządzania strategicznego. A podwyżki dotyczą nie kogo innego, a pracowników sanepidu dokonujących kontroli.
W przygotowaniu jest nowe rozporządzenie, które dodatek specjalny podniesie z 25% do 75% wynagrodzenia zasadniczego! Dotyczy to jednak wyłącznie stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii. Dodatkowo rozporządzenie będzie działało wstecz, czyli od momentu wprowadzenia stanu epidemii 20 marca (ale nie będzie obejmowało obowiązującego wcześniej stanu zagrożenia epidemicznego). No i najważniejsze: projekt rozporządzenia nie ma wpływu na działalność mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców, a także na rodzinę, obywateli i osoby niepełnosprawne oraz osoby starsze. Można się już śmiać.
Rysunek 2
źródło: Ocena skutków regulacji
źródło: Ocena skutków regulacji
Szczerze mówiąc zwróciłam uwagę na dodatek specjalny traktując go raczej jako ciekawostkę - po prostu wiązał się z tematem, więc o nim wspomniałam. Teraz okazuje się, że jest fundamentem policji sanitarnej.
comments powered by Disqus
