Zapadalność Na Odrę W Polsce a Poziom Wyszczepienia Populacji

We wpisie HISTORIA ODRY W POLSCE - MEDIANY pokazaliśmy, że śmiertelność z powodu odry spadała przynajmniej od I wojny światowej i jest kwestią bezdyskusyjną, że szczepienia nie wpłynęły widocznie na zmniejszenie liczby zgonów. Męczy mnie natomiast temat zapadalności, której spadek zbiegł się czasowo z wprowadzeniem szczepień. Kształty wszystkich wykresów sugerują, że po II wojnie światowej mieliśmy powtórkę sytuacji z 20-lecia międzywojennego, a wysokości słupków raczej nie mogą być kwestią przypadku, bo obejmują okresy aż 5-letnie i charakteryzują się regularnością. Zdaję sobie jednak sprawę z tego, że dysponujemy tylko jedną wartością z lat 1960-64, która potwierdza tezę, że zapadalność dążyła do samoograniczenia. Szukałam więc sposobu, żeby pokazać to lepiej. Łatwo nie było, dopóki nie uzupełniłam danych z książki Kostrzewskiego. Potem przypomniałam sobie, że widziałam gdzieś dane na temat wyszczepialności jeszcze przed wprowadzeniem obowiązku. I jak się to połączy, to dochodzimy do ciekawych wniosków.

1. liczba zachorowań i zapadalność na odrę w Polsce przed wprowadzeniem szczepień

Zastanowimy się teraz dogłębniej, czy zapadalność rzeczywiście wyhamowywała samoistnie. Wcześniej mieliśmy dane dopiero od 1955 roku i było to trochę za mało, szczególnie że na początku tego okresu był mały spadek i nie wiadomo było, jak go potraktować. Teraz możemy dołożyć prawie dekadę i zacząć od 1946 roku (1945 rok pomijam, bo nie mam dokładnych danych odnośnie liczby ludności). Od prawej strony ograniczymy nasze rozważania do roku 1975 (we wrześniu wprowadzono szczepienia - przebolejemy te 4 miesiące). Rok 1976 już w całości dotyczy obowiązkowych szczepień, więc go odrzucamy. Obarczone wątpliwościami pozostają lata 1967-1975, kiedy szczepienia nie były jeszcze powszechne, ale już je stosowano. Skupiamy się więc na latach 1946-66 jako tych, gdy jeszcze w ogóle nie szczepiono, i ewentualne ograniczanie zapadalności mogło być tylko i wyłącznie procesem naturalnym (zakładając, że poprawa higieny i warunków leczenia jest procesem naturalnym).

Ponieważ liczba zachorowań wzrastała mniej więcej proporcjonalnie, użyjemy jej jako czegoś w rodzaju linijki. Różnice między liczbą zachorowań a zapadalnością bardzo dobrze widać, kiedy nałożymy wykresy na siebie. Tu wykresy dopasowane są do siebie środkami. Zapadalność jest nachylona bardziej niż liczba zachorowań. Widać to po tym, że z lewej strony wystaje zapadalność, a z prawej liczba zachorowań. To znaczy, że wzrost zapadalności był mniejszy, niż odpowiadający mu wzrost liczby zachorowań. Wynika to z tego, że w tym czasie wzrastała liczba ludności - spowodowało to podniesienie wykresu z lewej strony i obniżenie z prawej.

Jednak to nie wszystko. Zapewne zauważyliście już, że liczba zachorowań wystaje z prawej strony bardziej niż zapadalność z lewej. Jeśli więc przyjmiemy, że liczba zachorowań wzrasta liniowo, to zapadalność nie będzie już zależnością proporcjonalną. Cały wykres się wygina - boki są niżej, a środek wyżej. Przyrost zapadalności z roku na rok jest coraz mniejszy, w końcu dojdzie do zera, po czym stanie się ujemny, a więc zacznie się spadek zapadalności. Widać to lepiej, kiedy lekko zwiększymy skalę zapadalności, a więc obniżymy wykres. Teraz wykresy są dopasowane do siebie lewymi stronami: W zasadzie moglibyśmy na tym zakończyć, ale... fajerwerki zostawiłam na koniec.

2. poziom wyszczepienia przeciw odrze w Polsce przed wprowadzeniem obowiązkowych szczepień

Ustalmy kilka faktów dotyczących wyszczepialności.


Badanie z 1967 roku opisano w artykule Controlled epidemiological study of live measles vaccines in Poland, Bull World Health Organ. 1971; 45(3): 331-5. Zgodnie z jego treścią zaszczepiono wówczas łącznie 451 dzieci, które potem obserwowano przez 2 lata (artykuł podaje, że badano 2 szczepionki, natomiast w książce napisano, że 3?). Praca została opublikowana w 1971 roku. Z kolei Przegląd Epidemiologiczny podaje dane dotyczące szczepień dopiero od 1972 roku.

Wynikałoby z tego, że w 1967 zaszczepiono 451 dzieci, a kolejne dopiero 5 lat później. Fakt ten stawia w zupełnie innym świetle hipotezę mówiącą, że za spadek zapadalności odpowiadają pierwsze eksperymentalne szczepienia. Jeśli 451 zaszczepionych dzieci w 30-milionowym wówczas kraju mogło spowodować tak znaczne zmniejszenie zapadalności, to po co w ogóle narażać wszystkich na NOPy? Wystarczyłoby zaszczepić kilka tysięcy ochotników, a takich mamy na pęczki. Jeszcze płaciliby za możliwość ratowania ludzkości. Tym sposobem kwestia funduszu odszkodowawczego również byłaby załatwiona. System idealny - płacą ci, którzy podejmują ryzyko, jest dobrowolność, a niepożądanych odczynów poszczepiennych rzeczywiście prawie nie ma.

Podsumujmy:
- rok 1967: 451 zaszczepionych dzieci, co stanowi 0,1% żywych urodzeń w tym roku,
- rok 1972: 54648 zaszczepionych dzieci, co stanowi 9,5% żywych urodzeń w tym roku,
- rok 1973: 153739 zaszczepionych dzieci, co stanowi 25,6% żywych urodzeń w tym roku,
- rok 1974: 277323 zaszczepionych dzieci, co stanowi 44,5% żywych urodzeń w tym roku.

Kiedy połączymy to z danymi PZH, otrzymujemy: Oczywiście na spadek zapadalności nie miał wpływu fakt, że w tamtych czasach chorował w zasadzie każdy i rosnąca z roku na rok liczba zachorowań spowodowała, że ogromna rzesza uodpornionych ludzi wytworzyła odporność stadną. Nie. Wszystko to dzięki zaszczepieniu 451 dzieci...

A przecież wykres przedstawia jedynie poziom wyszczepienia jednego rocznika, a nie całej populacji. Żeby osiągnąć wyszczepienie populacji na poziome 95% przy wyszczepialności rocznika na poziomie 95%, to trzeba poczekać kilkadziesiąt lat. Tak z 80, jeśli chcemy, żeby 80-latkowie również byli uodpornieni. Szczepienia są od 40 lat, więc jesteśmy dopiero w połowie.

3. szacunkowy poziom wyszczepienia przeciw odrze w Polsce

Tak się składa, że oszacowanie liczby zaszczepionych Polaków jest banalnie proste. Z iloczynu liczby żywych urodzeń i poziomu wyszczepienia w danym roku dostajemy liczbę zaszczepionych dzieci. Dodajemy do niej wartość z poprzedniego roku i wynik dzielimy przez liczbę ludności. Dostajemy procent populacji, który został do tej pory zaszczepiony. Obecnie wynosi on... akurat 50%. I to przy bardzo optymistycznym założeniu, że zaszczepieni nie umierają, a biorąc pod uwagę fakt, że jednak umierają i od jakiegoś czasu mamy ujemny przyrost naturalny, to ten procent jest na pewno niższy.

Jeśli nie interesuje Was przebieg, to można to zrobić jeszcze prościej. Jak sobie posumujecie procenty z piramidy wieku dla ludzi poniżej 40 roku życia (jeśli wiecie, jak ona wygląda, he, he), to też wyjdzie 50%. Oczywiście nie wszyscy zostali zaszczepieni przeciw odrze.

Jak widzicie, brakuje nam baaaaaardzo dużo do wyimaginowanej odporności stadnej osiągniętej dzięki szczepieniom. W rzeczywistości jeszcze nigdy nie mieliśmy stanu zaszczepienia populacji na poziomie 95%.

... więc moglibyście jeszcze raz wyjaśnić, jak owcze pęcherze zapobiegają trzęsieniom ziemi?


(Nie)stety z niedostępnych ogółowi czeluści wypłynęły nowe fakty, więc cała nasza praca może pójść na marne, ale o tym innym razem. ŹRÓDŁA DANYCH
- ludność: pl.wikipedia.org/wiki/Ludność_Polski
- zachorowania 1919-24: Włodzimierz Berner, Z DZIEJÓW WALKI Z OSTRYMI CHOROBAMI ZAKAŹNYMI W POLSCE PO I WOJNIE ŚWIATOWEJ – DO 1924 R. (Z UWZGLĘDNIENIEM WIELKICH MIAST), PRZEGL EPIDEMIOL 2008; 62: 849 – 859
- zachorowania 1925-54: red. Jan Kostrzewski, Choroby zakaźne w Polsce i ich zwalczanie w latach 1919-62, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1964
- zachorowania 1955-74: imgur.com/xjOQcNf
- zachorowania 1975-98: i.imgur.com/sHtl8Vg.jpg
- zachorowania 1999-2016: wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/index_p.html#01
- poziom wyszczepienia roczników: szczepienia.pzh.gov.pl
- urodzenia żywe: pl.wikipedia.org/wiki/Ludność_Polski
- liczba zaszczepionych dzieci w 1967: Controlled epidemiological study of live measles vaccines in Poland, Bull World Health Organ. 1971; 45(3): 331-5
- liczba zaszczepionych dzieci w 1972-74: szczepieniaodra.wordpress.com
- plik z danymi: ściągnij z Google Drive lub bezpośrednio

comments powered by Disqus