Ustalanie Zakresu I Terminów Szczepień
2019-08-06 [wersja do druku]
-
-
USTALANIE ZAKRESU I TERMINÓW SZCZEPIEŃ
1. KTO TWORZY PSO?
-
1.1. PEDIATRYCZNY ZESPÓŁ EKSPERTÓW DS. PROGRAMU SZCZEPIEŃ OCHRONNYCH
1.2. RADA SANITARNO-EPIDEMIOLOGICZNA
3. KTO I GDZIE OGŁASZA PSO?
4. TRÓJPODZIAŁ WŁADZY
5. PODSTAWA PRAWNA DLA SZCZEPIEŃ
6. DOWÓD
7. CZYM JEST PSO?
8. CO SĄDZI SĄD?
9. AKCJE BEZPŁATNYCH SZCZEPIEŃ
10. KRÓTKA HISTORIA ZARZĄDZANIA SZCZEPIEŃ
-
10.1. 1935-63: USTAWA O ZAPOBIEGANIU CHOROBOM ZAKAŹNYM I O ICH ZWALCZANIU
10.2. 1963-2002: USTAWA O ZWALCZANIU CHORÓB ZAKAŹNYCH
10.3. 2002-2008: USTAWA O CHOROBACH ZAKAŹNYCH I ZAKAŻENIACH
10.4. OD 2008: USTAWA O ZAPOBIEGANIU ORAZ ZWALCZANIU ZAKAŻEŃ I CHORÓB ZAKAŹNYCH U LUDZI
12. STOP NOP -
1.1. PEDIATRYCZNY ZESPÓŁ EKSPERTÓW DS. PROGRAMU SZCZEPIEŃ OCHRONNYCH
-
USTALANIE ZAKRESU I TERMINÓW SZCZEPIEŃ
Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej
Art. 5 pkt 3
Do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie zapobiegania i zwalczania chorób, o których mowa w art. 2, należy ustalanie zakresu i terminów szczepień ochronnych oraz sprawowanie nadzoru w tym zakresie;
Art. 5 pkt 3
Do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie zapobiegania i zwalczania chorób, o których mowa w art. 2, należy ustalanie zakresu i terminów szczepień ochronnych oraz sprawowanie nadzoru w tym zakresie;
To jest zasadniczo jedyny przepis, na którym bazuje w swojej samowolnej krucjacie sanepid. Na jego podstawie domaga się danych osobowych i danych wrażliwych osób uchylających się od szczepień, na jego podstawie wysyła wezwania do uzupełnienia zaległych szczepień w wymyślonym przez siebie terminie, na jego podstawie tytułuje się wierzycielem i na jego podstawie wnioskuje o wszczęcie egzekucji. Jako instrumentu używa Programu Szczepień Ochronnych ogłaszanego w formie komunikatu przez Głównego Inspektora Sanitarnego, który w jego mniemaniu (a także, o zgrozo!, sądów) jest źródłem prawa. Jeśli brakuje Wam argumentów, by sprowadzić sanepid na właściwą drogę, to w niniejszym poście dostarczę Wam ich całe stadko - brać i korzystać.
Okazało się, że przytoczony artykuł, choć krótki, wymaga bardzo dużo zachodu, dlatego też na razie zajmiemy się tylko jego pierwszą częścią, czyli ustalaniem zakresu i terminów szczepień ochronnych.
1. kto tworzy pso?
Zgodnie z informacją znajdującą się na rządowej stronie gov.pl w sekcji Ministerstwa Zdrowia zalecenia do realizacji szczepień w Polsce przygotowuje:- Pediatryczny Zespół Ekspertów ds. Programu Szczepień Ochronnych przy Ministrze Zdrowia oraz
- Rada Sanitarno-Epidemiologiczna przy Głównym Inspektorze Sanitarnym.
1.1. Pediatryczny Zespół Ekspertów ds. Programu Szczepień Ochronnych
Pediatryczny Zespół Ekspertów ds. Programu Szczepień Ochronnych został powołany zarządzeniem Ministra Zdrowia...
Zarządzenie Ministra Zdrowia z dnia 5 stycznia 2007 r. w sprawie powołania Pediatrycznego Zespołu Ekspertów do Spraw Programu Szczepień Ochronnych (pogrubienia moje)
§ 3
Do zadań Zespołu należy:
1) dokonywanie analizy aktualnego programu szczepień ochronnych pod kątem spójności z bieżącą sytuacją epidemiologiczną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i na świecie oraz regulacjami z zakresu szczepień ochronnych stosowanymi w Unii Europejskiej, jak i dostępnymi preparatami szczepionkowymi;
2) przygotowanie założeń programów szczepień ochronnych oraz założeń projektów aktów normatywnych w zakresie szczepień ochronnych;
3) opracowywanie i opiniowanie długofalowej strategii szczepień ochronnych;
4) opracowywanie i opiniowanie propozycji zmian legislacyjnych w zakresie szczepień ochronnych;
5) wyrażanie opinii w innych sprawach z zakresu szczepień ochronnych niż wymienione w pkt 1–4.
§ 3
Do zadań Zespołu należy:
1) dokonywanie analizy aktualnego programu szczepień ochronnych pod kątem spójności z bieżącą sytuacją epidemiologiczną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i na świecie oraz regulacjami z zakresu szczepień ochronnych stosowanymi w Unii Europejskiej, jak i dostępnymi preparatami szczepionkowymi;
2) przygotowanie założeń programów szczepień ochronnych oraz założeń projektów aktów normatywnych w zakresie szczepień ochronnych;
3) opracowywanie i opiniowanie długofalowej strategii szczepień ochronnych;
4) opracowywanie i opiniowanie propozycji zmian legislacyjnych w zakresie szczepień ochronnych;
5) wyrażanie opinii w innych sprawach z zakresu szczepień ochronnych niż wymienione w pkt 1–4.
... na mocy ustawy o Radzie Ministrów.
Ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (pogrubienia moje)
Art. 7 ust. 4 pkt 5
Członek Rady Ministrów, realizując politykę ustaloną przez Radę Ministrów, w szczególności po zawiadomieniu Prezesa Rady Ministrów powołuje rady i zespoły, jako organy pomocnicze w sprawach należących do zakresu jego działania.
Art. 7 ust. 4 pkt 5
Członek Rady Ministrów, realizując politykę ustaloną przez Radę Ministrów, w szczególności po zawiadomieniu Prezesa Rady Ministrów powołuje rady i zespoły, jako organy pomocnicze w sprawach należących do zakresu jego działania.
Konstytucja określa, czym są zarządzenia:
Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 r. (pogrubienia moje)
Art. 93
1. Uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i ministrów mają charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki organizacyjnie podległe organowi wydającemu te akty.
2. Zarządzenia są wydawane tylko na podstawie ustawy. Nie mogą one stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów.
3. Uchwały i zarządzenia podlegają kontroli co do ich zgodności z powszechnie obowiązującym prawem.
Art. 93
1. Uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i ministrów mają charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki organizacyjnie podległe organowi wydającemu te akty.
2. Zarządzenia są wydawane tylko na podstawie ustawy. Nie mogą one stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów.
3. Uchwały i zarządzenia podlegają kontroli co do ich zgodności z powszechnie obowiązującym prawem.
W skład Pediatrycznego Zespołu Ekspertów ds. Programu Szczepień Ochronnych wchodzą sami lekarze:
Rysunek 1
źródło: www2.mz.gov.pl
źródło: www2.mz.gov.pl
1.2. Rada Sanitarno-Epidemiologiczna
Rada Sanitarno-Epidemiologiczna została powołana przez Ministra Zdrowia na mocy ustawy o PIS:
Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (pogrubienia moje)
Art. 9
1. Organem doradczym i opiniodawczym Głównego Inspektora Sanitarnego w sprawach objętych zakresem działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest Rada Sanitarno-Epidemiologiczna, powoływana na okres trzech lat.
3. Rada Sanitarno-Epidemiologiczna działa na podstawie uchwalonego przez siebie regulaminu zatwierdzonego, w drodze zarządzenia, przez Głównego Inspektora Sanitarnego.
Art. 9
1. Organem doradczym i opiniodawczym Głównego Inspektora Sanitarnego w sprawach objętych zakresem działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest Rada Sanitarno-Epidemiologiczna, powoływana na okres trzech lat.
3. Rada Sanitarno-Epidemiologiczna działa na podstawie uchwalonego przez siebie regulaminu zatwierdzonego, w drodze zarządzenia, przez Głównego Inspektora Sanitarnego.
W regulaminie czytamy:
Zarządzenie nr 257/2017 Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 20 listopada 2017 r. w sprawie zatwierdzenia regulaminu Rady Sanitarno-Epidemiologicznej (pogrubienia moje)
§ 1 ust. 2
Do zadań Rady należy:
1) opracowywanie opinii i ekspertyz na wniosek Głównego Inspektora Sanitarnego lub Przewodniczącego Rady;
2) opiniowanie projektów programów i przedsięwzięć w zakresie działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej na wniosek Głównego Inspektora Sanitarnego lub Przewodniczącego Rady;
3) opiniowanie projektu Programu Szczepień Ochronnych (PSO) na każdy rok kalendarzowy;
4) przedstawianie informacji i udzielanie konsultacji na wniosek Głównego Inspektora Sanitarnego;
5) wsparcie merytoryczne i naukowe Głównego Inspektora Sanitarnego w sprawach objętych zakresem działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
§ 1 ust. 2
Do zadań Rady należy:
1) opracowywanie opinii i ekspertyz na wniosek Głównego Inspektora Sanitarnego lub Przewodniczącego Rady;
2) opiniowanie projektów programów i przedsięwzięć w zakresie działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej na wniosek Głównego Inspektora Sanitarnego lub Przewodniczącego Rady;
3) opiniowanie projektu Programu Szczepień Ochronnych (PSO) na każdy rok kalendarzowy;
4) przedstawianie informacji i udzielanie konsultacji na wniosek Głównego Inspektora Sanitarnego;
5) wsparcie merytoryczne i naukowe Głównego Inspektora Sanitarnego w sprawach objętych zakresem działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
W skład Rady Sanitarno-Epidemiologicznej wchodzą również prawie wyłącznie lekarze.
Rysunek 2
źródło: gis.gov.pl
źródło: gis.gov.pl
2. jak powstaje pso?
Z powyższego wynika, że najpierw Zespół przy Ministrze Zdrowia przygotowuje założenia programów szczepień ochronnych (§ 3 pkt 2 zarządzenia Ministra Zdrowia z dnia 5 stycznia 2007 r. w sprawie powołania Pediatrycznego Zespołu Ekspertów do Spraw Programu Szczepień Ochronnych), a następnie Rada przy Głównym Inspektorze Sanitarnym opiniuje projekt Programu Szczepień Ochronnych (PSO) na każdy rok kalendarzowy (§ 1 ust. 2 pkt 3 zarządzenia nr 257/2017 Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 20 listopada 2017 r. w sprawie zatwierdzenia regulaminu Rady Sanitarno-Epidemiologicznej). Dodatkowo (wg informacji na stronie gov.pl) rekomendacje realizacji szczepień w Polsce wynikają z analizy krajowych danych o zachorowaniach na poszczególne choroby zakaźne i zakażenia. Uwzględniają również zalecenia i raporty Komitetu Doradczego do spraw Szczepień Europejskiego Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób oraz zalecania Światowej Organizacji Zdrowia.Tak więc grupka (głównie) lekarzy analizuje sobie dane, bierze pod uwagę zewnętrzne zalecenia, po czym wydaje własną opinię uformowaną w Program Szczepień Ochronnych. Tym właśnie jest PSO - opinią grupki lekarzy.
Oczywiście jakiś domorosły prawnik może sobie gadać od rzeczy, ale Pan Posobkiewicz przecież nie wprowadzałby Was w błąd:
Jak wygląda procedura opracowywania Programu Szczepień Ochronnych?
Podstawą prawną dla opracowania PSO jest ustawa o zapobieganiu i zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, która upoważnia Ministra Zdrowia do określenia zakresu szczepień. Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych jest opracowywany w Głównym Inspektoracie Sanitarnym na podstawie zaleceń ekspertów. W sporządzeniu projektu PSO uczestniczy Rada Sanitarno-Epidemiologiczna przy Głównym Inspektorze Sanitarnym oraz Pediatryczny Zespół Ekspertów ds. Programu Szczepień Ochronnych (PZEPSO) przy Ministrze Zdrowia. W skład tych gremiów wchodzą uznani eksperci, którzy doradzają i wydają opinie. Pod uwagę brane są również opinie konsultantów krajowych z różnych dziedzin medycyny. To te grona ekspertów proponują ewentualne zmiany w PSO. Ponadto wydawany raz do roku komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego – Kalendarz szczepień, zawiera wykaz szczepień obowiązkowych i zalecanych wraz z dodatkowymi pomocnymi dla lekarza informacjami o schemacie szczepień.
Podstawą prawną dla opracowania PSO jest ustawa o zapobieganiu i zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, która upoważnia Ministra Zdrowia do określenia zakresu szczepień. Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych jest opracowywany w Głównym Inspektoracie Sanitarnym na podstawie zaleceń ekspertów. W sporządzeniu projektu PSO uczestniczy Rada Sanitarno-Epidemiologiczna przy Głównym Inspektorze Sanitarnym oraz Pediatryczny Zespół Ekspertów ds. Programu Szczepień Ochronnych (PZEPSO) przy Ministrze Zdrowia. W skład tych gremiów wchodzą uznani eksperci, którzy doradzają i wydają opinie. Pod uwagę brane są również opinie konsultantów krajowych z różnych dziedzin medycyny. To te grona ekspertów proponują ewentualne zmiany w PSO. Ponadto wydawany raz do roku komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego – Kalendarz szczepień, zawiera wykaz szczepień obowiązkowych i zalecanych wraz z dodatkowymi pomocnymi dla lekarza informacjami o schemacie szczepień.
O to to! Dodatkowe pomocne dla lekarza informacje o schemacie szczepień. Właśnie to znajdziecie w komunikacie.
3. kto i gdzie ogłasza pso?
Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (pogrubienia moje)
Rozdział 4
Szczepienia ochronne
Art. 17 ust. 11
Główny Inspektor Sanitarny ogłasza w formie komunikatu, w dzienniku urzędowym ministra właściwego do spraw zdrowia, Program Szczepień Ochronnych na dany rok, ze szczegółowymi wskazaniami dotyczącymi stosowania poszczególnych szczepionek, wynikającymi z aktualnej sytuacji epidemiologicznej, przepisów wydanych na podstawie ust. 10 i art. 19 ust. 10 oraz zaleceń, w terminie do dnia 31 października roku poprzedzającego realizację tego programu.
Rozdział 4
Szczepienia ochronne
Art. 17 ust. 11
Główny Inspektor Sanitarny ogłasza w formie komunikatu, w dzienniku urzędowym ministra właściwego do spraw zdrowia, Program Szczepień Ochronnych na dany rok, ze szczegółowymi wskazaniami dotyczącymi stosowania poszczególnych szczepionek, wynikającymi z aktualnej sytuacji epidemiologicznej, przepisów wydanych na podstawie ust. 10 i art. 19 ust. 10 oraz zaleceń, w terminie do dnia 31 października roku poprzedzającego realizację tego programu.
Ust. 10 odnosi się do rozporządzenia o szczepieniach obowiązkowych (refundowanych), a art. 19 ust. 10 do rozporządzenia o szczepieniach zalecanych (płatnych).
Opinia przygotowana przez lekarzy ogłaszana jest w dzienniku urzędowym Ministra Zdrowia. W dzienniku tym ogłaszane są wyłącznie zarządzenia i obwieszczenia oraz, raz do roku, jeden komunikat.
Rysunek 3
źródło: dziennikmz.mz.gov.pl
źródło: dziennikmz.mz.gov.pl
Zarządzenie – akt normatywny wydany przez jednoosobowy organ władzy wykonawczej, np. prezydenta RP, prezesa Rady Ministrów, ministra, sędziego czy kierownika urzędu centralnego na podstawie ustawy. Zarządzenie nie stanowi źródła powszechnie obowiązującego prawa ani jest podstawą decyzji wobec ogółu, osób prawnych oraz innych podmiotów. Ma charakter najczęściej wewnętrzny i obowiązuje tylko jednostki organizacyjne podległe organowi, który je wydaje.
Zarządzenie może być wydane również przez jednostki niezwiązane z prawem państwowym i ustawodawstwem, które są centralne dla instytucji i korporacji (np. zarząd spółki handlowej). Zarządzenie tak wydane ma charakter i funkcjonuje jako wewnętrzna zasada postępowania, jednak nie może być sprzeczne ani łamać prawa określonego w ustawie ustanowionej przez organy właściwe.
Zarządzenie może być wydane również przez jednostki niezwiązane z prawem państwowym i ustawodawstwem, które są centralne dla instytucji i korporacji (np. zarząd spółki handlowej). Zarządzenie tak wydane ma charakter i funkcjonuje jako wewnętrzna zasada postępowania, jednak nie może być sprzeczne ani łamać prawa określonego w ustawie ustanowionej przez organy właściwe.
OBWIESZCZENIE
Jest to podanie do publicznej wiadomości przez organ państwowy faktu dokonania określonej czynności lub ogłoszenia aktu prawnego; informacja pełniąca rolę zawiadomienia, komunikatu, pouczenia, powiadomienia o czymś określonej liczby osób. Nie jest to informacja stanowiąca odpowiedź na konkretne pytanie, lecz o podjęciu decyzji w sprawach dotyczących danej grupy adresatów decyzji. Może ona określać zarówno prawa, jak i obowiązki (czy też jedno i drugie zarazem) tej grupy.
Obwieszczenia z reguły dotyczą spraw lokalnych. Przykładowo, władze wojewódzkie mają obowiązek ogłaszać w obwieszczeniach wprowadzane przepisy porządkowe.
Jest to podanie do publicznej wiadomości przez organ państwowy faktu dokonania określonej czynności lub ogłoszenia aktu prawnego; informacja pełniąca rolę zawiadomienia, komunikatu, pouczenia, powiadomienia o czymś określonej liczby osób. Nie jest to informacja stanowiąca odpowiedź na konkretne pytanie, lecz o podjęciu decyzji w sprawach dotyczących danej grupy adresatów decyzji. Może ona określać zarówno prawa, jak i obowiązki (czy też jedno i drugie zarazem) tej grupy.
Obwieszczenia z reguły dotyczą spraw lokalnych. Przykładowo, władze wojewódzkie mają obowiązek ogłaszać w obwieszczeniach wprowadzane przepisy porządkowe.
Jaka jest moc prawna informacji lub komunikatów Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia?
Komunikaty, listy i informacje (dalej: komunikaty) wyjaśniające treść obowiązujących aktów prawnych ogłaszane przez Prezesa NFZ, Ministra Zdrowia lub inne organy ochrony zdrowia nie są dla lekarzy wiążące. Przede wszystkim należy zauważyć, że komunikaty nie są źródłami prawa powszechnie obowiązującego, to znaczy nie wprowadzają wiążących dla lekarzy norm prawnych. Istota komunikatów polega na tym, że wskazują one, jak dany organ (tj. np. minister) rozumie określony przepis. Należy jednak podkreślić, że interpretacja ta nie jest dla nikogo wiążąca, co oznacza, iż w przypadku sporu prawnego sądy, które będą rozstrzygały daną sprawę, nie muszą podzielić interpretacji ministerstwa czy Prezesa NFZ. Co więcej, interpretacja dokonana w formie komunikatu lub listu może się zmieniać, gdyż jest związana z osobą aktualnie piastującą daną funkcję (np. ministra). (RT) (2013, 2014)
Komunikaty, listy i informacje (dalej: komunikaty) wyjaśniające treść obowiązujących aktów prawnych ogłaszane przez Prezesa NFZ, Ministra Zdrowia lub inne organy ochrony zdrowia nie są dla lekarzy wiążące. Przede wszystkim należy zauważyć, że komunikaty nie są źródłami prawa powszechnie obowiązującego, to znaczy nie wprowadzają wiążących dla lekarzy norm prawnych. Istota komunikatów polega na tym, że wskazują one, jak dany organ (tj. np. minister) rozumie określony przepis. Należy jednak podkreślić, że interpretacja ta nie jest dla nikogo wiążąca, co oznacza, iż w przypadku sporu prawnego sądy, które będą rozstrzygały daną sprawę, nie muszą podzielić interpretacji ministerstwa czy Prezesa NFZ. Co więcej, interpretacja dokonana w formie komunikatu lub listu może się zmieniać, gdyż jest związana z osobą aktualnie piastującą daną funkcję (np. ministra). (RT) (2013, 2014)
Żadne z trzech powyższych nie jest wiążące dla obywateli.
Opinia przygotowana przez lekarzy jest ogłaszana przez Głównego Inspektora Sanitarnego. Obok niego w dzienniku urzędowym mogą publikować również: inny inspektor, prezes oraz sam Minister Zdrowia.
Rysunek 4
źródło: dziennikmz.mz.gov.pl
źródło: dziennikmz.mz.gov.pl
4. trójpodział władzy
Na pewno wszyscy znacie tę zasadę. Według teorii podziału władzy władzę w państwie dzielimy na:- władzę ustawodawczą stanowioną przez parlament za pomocą uchwał, które tworzą prawo (w Polsce władzę ustawodawczą sprawuje Sejm oraz Senat),
- władza wykonawcza zajmuje się wprowadzaniem prawa ustanowionego przez władze ustawodawczą (w Polsce przedstawicielami tej władzy są Prezydent, Rada Ministrów oraz administracja rządowa),
- władza sądownicza (sprawowana jest przez sądy i trybunały).
Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 r.
Rozdział III
ŹRÓDŁA PRAWA
Art. 87
1. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.
2. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są na obszarze działania organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego.
Rozdział III
ŹRÓDŁA PRAWA
Art. 87
1. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.
2. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są na obszarze działania organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego.
Ustanowione prawo ogłaszane jest w dziennikach urzędowych. Dwa najważniejsze dzienniki to:
- Dziennik Ustaw, gdzie ogłasza się konstytucje, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia, orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego dotyczące aktów normatywnych ogłoszonych w Dzienniku Ustaw i inne akty prawne; Dziennik Ustaw jest jedynym oficjalnym źródłem poznania powszechnie obowiązującego prawa w Polsce; jego wydawanie jest wyłączną kompetencją Prezesa Rady Ministrów, który zajmuje się tym przy pomocy redakcji znajdującej się w Rządowym Centrum Legislacji;
- Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, gdzie ogłasza się zarządzenia, uchwały, postanowienia oraz inne akty normatywne, które nie mogą być źródłem praw i obowiązków dla obywateli; Monitor Polski służy do urzędowego ogłaszania aktów prawnych wewnętrznie obowiązujących wydawanych przez naczelne organy władzy państwowej; jest wydawany także przez Prezesa Rady Ministrów.
Poza tym dzienniki urzędowe wydawane są przez różne organy władzy państwowej i samorządowej, np. przez ministrów i wojewodów.
Łącząc powyższe dochodzimy do wniosku, że obowiązują nas akty publikowane w Dzienniku Ustaw, które dotyczą całej Polski, oraz akty publikowane w poszczególnych wojewódzkich dziennikach urzędowych, które dotyczą prawa miejscowego.
Rysunek 5
źródło: edziennik.poznan.uw.gov.pl
źródło: edziennik.poznan.uw.gov.pl
Władza ustawodawcza (Sejm i Senat) ustanowiła ustawę o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. W ustawie zawarła delegację dla władzy wykonawczej (w naszym przypadku dla Ministra Zdrowia). Co to jest delegacja?
Delegacja – przeniesienie części lub całości swoich uprawnień, kompetencji z reguły przez organ wyższego stopnia na organ niższego stopnia. Jest to więc pewien rodzaj upoważnienia do wykonywania czynności zastrzeżonych wcześniej tylko dla jednego organu.
Oprócz tego istnieje także tzw. delegacja ustawowa, czyli przepis w ustawie upoważniający jakiś organ do wydania aktu normatywnego regulującego daną kwestię (z reguły bardziej szczegółowo, np. upoważnienie do wydania rozporządzenia).
Oprócz tego istnieje także tzw. delegacja ustawowa, czyli przepis w ustawie upoważniający jakiś organ do wydania aktu normatywnego regulującego daną kwestię (z reguły bardziej szczegółowo, np. upoważnienie do wydania rozporządzenia).
Władza ustawodawcza, określiwszy ogólną obowiązkowość (refundację) szczepień, zleciła Ministrowi Zdrowia opracowanie dokładnego systemu refundacji - a więc komu i przeciw jakim chorobom przysługują bezpłatne szczepienia. O tym właśnie mówi art. 17 ust. 10:
Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi
Art. 17 ust. 10
Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia:
1) wykaz chorób zakaźnych objętych obowiązkiem szczepień ochronnych,
2) osoby lub grupy osób obowiązane do poddawania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym, wiek i inne okoliczności stanowiące przesłankę do nałożenia obowiązku szczepień ochronnych na te osoby, [...]
4) sposób przeprowadzania szczepień ochronnych,
[...]
– uwzględniając dane epidemiologiczne dotyczące zachorowań, aktualną wiedzę medyczną oraz zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia.
Art. 17 ust. 10
Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia:
1) wykaz chorób zakaźnych objętych obowiązkiem szczepień ochronnych,
2) osoby lub grupy osób obowiązane do poddawania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym, wiek i inne okoliczności stanowiące przesłankę do nałożenia obowiązku szczepień ochronnych na te osoby, [...]
4) sposób przeprowadzania szczepień ochronnych,
[...]
– uwzględniając dane epidemiologiczne dotyczące zachorowań, aktualną wiedzę medyczną oraz zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia.
Art. 17 ust. 11, który mówi o ogłaszaniu PSO, nie jest delegacją dla GISa, gdyż GIS nie jest władzą wykonawczą. GIS ma jedynie ogłosić PSO w dzienniku urzędowym, nie jest jego zadaniem określanie czegokolwiek. Tym bardziej, że ogłasza jedynie opinie wewnętrznych organów doradczych.
Władza ustawodawcza upoważniła Ministra Zdrowia do wydania rozporządzenia. Co to jest rozporządzenie?
Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 r.
Art. 92
1. Rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu.
2. Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swoich kompetencji, o których mowa w ust. 1, innemu organowi.
Art. 92
1. Rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu.
2. Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swoich kompetencji, o których mowa w ust. 1, innemu organowi.
Po pierwsze Minister Zdrowia nie może zlecić innemu organowi określenia komu i przeciw jakim chorobom należą się bezpłatne szczepienia oraz w jakich terminach mogą być wykonywane. Z tego wynika, że PSO nie może negować przepisów zawartych w rozporządzeniu (w tym przypadku zawężać terminów szczepień). Po drugie delegacja może być zawarta tylko w ustawie, zatem cokolwiek znajdzie się w rozporządzeniu, delegacją nie jest. Rozporządzenie Ministra Zdrowia zawiera wprawdzie wskazanie na PSO, ale nie jest to delegacja - Minister Zdrowia nie może oddać swoich kompetencji podrzędnym organom.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych
§ 5
Obowiązkowe szczepienia ochronne są prowadzone zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych na dany rok, ogłaszanym przez Głównego Inspektora Sanitarnego w formie komunikatu, o którym mowa w art. 17 ust. 11 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.
§ 5
Obowiązkowe szczepienia ochronne są prowadzone zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych na dany rok, ogłaszanym przez Głównego Inspektora Sanitarnego w formie komunikatu, o którym mowa w art. 17 ust. 11 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.
Minister Zdrowia, zapoznawszy się z opiniami swoich organów doradczych, ogłasza rozporządzenie, na którym prawo się kończy. Opinie organów doradczych nie stanowią prawa same przez się, ale dopiero po ich zatwierdzeniu przez władzę wykonawczą. Co nie zostało zatwierdzone przez władzę wykonawczą, nie jest wiążące dla obywateli.
5. podstawa prawna dla szczepień
Jaką podstawę prawną poda rozsądny człowiek dla szczepienia np. przeciwko odrze?Na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi i § 3 pkt 7 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych obowiązek poddania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym przeciw odrze obejmuje dzieci i młodzież od 13 miesiąca życia do ukończenia 19 roku życia.
Sanepidy lubią dodawać tu jeszcze Program Szczepień Ochronnych... w całości. Podają jako podstawę prawną 38-stronicowy (w tym roku) dokument! Dlaczego nie potrafią podać konkretnych przepisów dla szczepień, których żądają? Może dlatego, że PSO nie zawiera przepisów, na które mogą się powołać? Komunikat zawiera głównie... tabelki.
Jeśli sanepid ściga rodziców z powodu "zaległego" szczepienia MMR w 6 roku życia, to winien podać podstawę prawną dla tego właśnie terminu. Zakładając więc, że komunikat jest źródłem prawa, powinien dopisać jeszcze coś takiego:
Na podstawie 21 wiersza tabeli A w części I komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 25 października 2018 r. w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2019 obowiązek poddania się obowiązkowemu szczepieniu przypominającemu przeciw odrze obejmuje dzieci w 6 roku życia (po ukończeniu 5 roku życia).
Tylko w takim wypadku możliwe jest wykazanie przez sanepid, że termin został przekroczony. A trzeba jeszcze zaznaczyć, że dla każdego szczepienia sanepid powinien podać inny wiersz tabeli jako podstawę prawną. Dopiero wtedy mógłby ewentualnie zabierać się za egzekucję:
Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (pogrubienia moje)
Art. 15 § 1
Egzekucja administracyjna może być wszczęta, jeżeli wierzyciel, po upływie terminu do wykonania przez zobowiązanego obowiązku, przesłał mu pisemne upomnienie, zawierające wezwanie do wykonania obowiązku z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego, chyba że przepisy szczególne inaczej stanowią. Postępowanie egzekucyjne może być wszczęte dopiero po upływie 7 dni od dnia doręczenia tego upomnienia.
Art. 15 § 1
Egzekucja administracyjna może być wszczęta, jeżeli wierzyciel, po upływie terminu do wykonania przez zobowiązanego obowiązku, przesłał mu pisemne upomnienie, zawierające wezwanie do wykonania obowiązku z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego, chyba że przepisy szczególne inaczej stanowią. Postępowanie egzekucyjne może być wszczęte dopiero po upływie 7 dni od dnia doręczenia tego upomnienia.
Albo, albo - albo sanepid podaje wiersz tabeli jako podstawę prawną, albo podporządkowuje się rozporządzeniu.
6. dowód
Proces legislacyjny, tj. sposób uchwalania ustaw, jest dość żmudny, toteż kwestie, w których przewiduje się częste zmiany, przerzuca się na inne organy. Przykładowo niedawno eksperci uznali szczepienie przeciw pneumokokom za niezbędne dla dzieci, opracowali dotyczące go zalecenia i umieścili wszystko w PSO. GIS ogłosił komunikat i od nowego roku szczepienie było już obowiązkowe (refundowane). Tak szybka zmiana możliwa była dzięki delegacji zawartej w ustawie.No nie, ściemniam.
Nie można wprowadzić nowej szczepionki komunikatem. Gdyby komunikat był wiążący, to szczepienie przeciw pneumokokom zostałoby wprowadzone w nowym Programie Szczepień Ochronnych. Ale ponieważ komunikat nie jest źródłem prawa, szczepienie musiało znaleźć się w rozporządzeniu, a komunikat zawierał jedynie wytyczne dla lekarzy, jak należałoby szczepić typowe dzieci.
Wg ustawy to rozporządzenie określa wykaz chorób zakaźnych objętych obowiązkiem szczepień ochronnych, zatem komunikat nie może wprowadzić szczepienia, którego nie ma w rozporządzeniu.
Wg ustawy to rozporządzenie określa osoby lub grupy osób obowiązane do poddawania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym, wiek i inne okoliczności stanowiące przesłankę do nałożenia obowiązku szczepień ochronnych na te osoby, zatem komunikat nie może ich dodatkowo określić.
Tak samo nie można zmienić liczby dawek komunikatem. Tak się nieszczęśliwie składa, że ani ustawa, ani rozporządzenie, nie definiują obowiązku poddania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym, jako obowiązku przyjęcia odpowiedniej liczby dawek, zatem poddanie się jednorazowemu wstrzyknięciu szczepionki jest już spełnieniem ustawowego obowiązku.
Komunikatem nie można też zarządzić innych terminów, niż zostały podane w rozporządzeniu.
Minister Zdrowia, który jest władzą wykonawczą, wydaje zatem rozporządzenie, w którym np. daje dzieciom i młodzieży od dnia urodzenia do ukończenia 15 roku życia przywilej darmowego szczepienia przeciw gruźlicy. I tu kończy się prawo, to jest jedyna reguła, która może być egzekwowana.
Powiedzmy, że PSO stwierdza, że na dzień dzisiejszy najlepiej będzie szczepić przeciw gruźlicy w pierwszej dobie życia, ale w przyszłym roku może to już być dowolny dzień po porodzie, byleby przed wypisem ze szpitala. Albo stwierdza, że w tym roku należy podawać dawkę przypominającą przeciw gruźlicy w wieku 7 lat, ale w przyszłym roku będą już szczepione wyłącznie noworodki. Nie poddanie dziecka szczepieniu zaraz po porodzie lub nie podanie mu którejś dawki szczepionki nie może być jednak w żaden sposób ścigane przez sanepid, gdyż nie jest złamaniem prawa. Prawo stanowione jest tylko w ustawie i w rozporządzeniu.
Teraz mamy np. taką sytuację, że Programem Szczepień Ochronnych przesunięto drugą dawkę MMR z 10 na 6 rok życia. Od tego czasu sanepidy pozwalają sobie na ściganie rodziców 6-latków, mimo że stan prawny nie uległ zmianie - nie zmieniono nic ani w ustawie, ani w rozporządzeniu. Zmianie uległy jedynie zalecenia w nazwijmy to "dawkowaniu".
GIS nie jest władzą, a jedynie organem władzy, i jego komunikaty nie mogą zmieniać aktów wyższych rangą. Komunikat, jak sama nazwa wskazuje, zawiera informacje, wskazania, zalecenia, rekomendacje, natomiast nie ma mocy wiążącej. Komunikat jest niczym innym jak instrukcją dla lekarzy, nie jest natomiast źródłem powszechnie obowiązującego prawa.
7. czym jest pso?
Procedura wygląda tak:1. ustawa nakłada obowiązek szczepień (gwarantuje refundację) i określa ewentualne następstwa odmowy spełnienia obowiązku (w obecnym stanie prawnym dotyczące jedynie szczepień poekspozycyjnych),
2. rozporządzenie określa (w przypadku szczepień obowiązkowych, czyli refundowanych) choroby, przeciw którym można zaszczepić się za darmo, oraz warunki, które trzeba spełnić, żeby móc zaszczepić się za darmo - przeważnie przedział wiekowy obejmujący dzieci, czasem też czynniki ryzyka,
3. komunikat ogłaszany raz do roku zawiera wytyczne dla lekarzy, m.in. optymalną propozycję podawania kolejnych dawek szczepionek w odpowiednich miesiącach/latach życia dziecka dostosowaną do aktualnej sytuacji epidemiologicznej.
Mamy zatem dwa rodzaje opinii/zaleceń organów doradczych:
1. ogólne, np. wprowadzanie kolejnych szczepień refundowanych
Do zadań Pediatrycznego Zespołu Ekspertów ds. Programu Szczepień Ochronnych należy przygotowanie założeń projektów aktów normatywnych w zakresie szczepień ochronnych (§ 3 pkt 2 zarządzenia Ministra Zdrowia z dnia 5 stycznia 2007 r. w sprawie powołania Pediatrycznego Zespołu Ekspertów do Spraw Programu Szczepień Ochronnych). Zespół jest organem pomocniczym powołanym zarządzeniem. Pomysł wprowadzenia kolejnego szczepienia jest kierowany do Ministra Zdrowia i staje się prawem dopiero wtedy, gdy zostanie zatwierdzony przez władzę wykonawczą w drodze rozporządzenia.
Rada Sanitarno-Epidemiologiczna może się ewentualnie wypowiedzieć w spawie, jeśli zwróci się do niej z takim wnioskiem GIS lub Przewodniczący Rady.
2. szczególne, np. ustalanie liczby dawek i optymalnego wieku ich podawania
Rada Sanitarno-Epidemiologiczna może się ewentualnie wypowiedzieć w spawie, jeśli zwróci się do niej z takim wnioskiem GIS lub Przewodniczący Rady.
Do zadań Pediatrycznego Zespołu Ekspertów ds. Programu Szczepień Ochronnych należy przygotowanie założeń programów szczepień ochronnych (§ 3 pkt 2 zarządzenia Ministra Zdrowia z dnia 5 stycznia 2007 r. w sprawie powołania Pediatrycznego Zespołu Ekspertów do Spraw Programu Szczepień Ochronnych). Pomysł przesunięcia dawki na inny wiek jest zaleceniem organu pomocniczego przy Ministrze Zdrowia.
Do zadań Rady Sanitarno-Epidemiologicznej należy następnie opiniowanie projektu Programu Szczepień Ochronnych (PSO) na każdy rok kalendarzowy (§ 1 ust. 2 pkt 3 zarządzenia nr 257/2017 Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 20 listopada 2017 r. w sprawie zatwierdzenia regulaminu Rady Sanitarno-Epidemiologicznej).
Na końcu GIS ogłasza PSO w formie komunikatu.
Do zadań Rady Sanitarno-Epidemiologicznej należy następnie opiniowanie projektu Programu Szczepień Ochronnych (PSO) na każdy rok kalendarzowy (§ 1 ust. 2 pkt 3 zarządzenia nr 257/2017 Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 20 listopada 2017 r. w sprawie zatwierdzenia regulaminu Rady Sanitarno-Epidemiologicznej).
Na końcu GIS ogłasza PSO w formie komunikatu.
Jak wyglądają zalecenia, możecie zobaczyć tutaj.
Ogólne zalecenia wpływają na zmiany w prawie, natomiast szczególne współtworzą PSO. Współtworzą, bo PSO zawiera przede wszystkim wyciąg z ChPL, m.in.:
- rozmieszczenie poszczególnych dawek w zależności od rodzajów stosowanych szczepionek (pojedyncze vs skojarzone),
- sposób szczepień przeciw wściekliźnie w różnych przypadkach,
- sposób szczepień przeciw tężcowi w różnych przypadkach,
- ogólne zasady przeprowadzania szczepień (odstępy pomiędzy szczepieniami).
PSO zawiera więc wytyczne dla służby zdrowia, a nie dla pacjentów!
Przy tylu różnych szczepionkach (a ich liczba ciągle się zwiększa) istniała potrzeba rozpracowania położenia kolejnych dawek, żeby wszystkie pomieścić we właściwym czasie, i żeby ze sobą nie kolidowały. Trudno, żeby każdy lekarz samopas się tym zajmował, dlatego stworzono szkic, który potem jest dopasowywany do konkretnych dzieci przez pediatrów.
Praktycznie niemożliwe jest zaszczepienie dziecka ściśle według kalendarza. Choroba, lub inne przyczyny, powodują niejednokrotnie opóźnienie w zgłaszaniu się dziecka do szczepienia. W związku z tym konieczne jest niejednokrotne ustalanie indywidualnego kalendarza dla konkretnego dziecka. Opierając się na aktualnie obowiązującym kalendarzu, który traktować należy jako schemat szczepienia, i biorąc pod uwagę stan zaszczepienia takiego dziecka trzeba ustalić okresy podania poszczególnych dawek. Zachować przy tym należy wyżej przytoczone zasady dotyczące cyklów szczepień, odstępów czasu między poszczególnymi dawkami szczepienia, stosowania szczepionek skojarzonych, szczepienia jednoczasowego różnymi szczepionkami i inne. Ustalony w ten sposób kalendarz indywidualny dla danego dziecka powinien zapewnić uzyskanie maksymalnie wysokiej odporności przy minimalnym ryzyku wystąpienia odczynów i powikłań.
red. Barbara Dębiec i Wiesław Magdzik, Szczepienia ochronne u dzieci, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1983
Zapytacie, co w przypadku, kiedy rozporządzenie przewiduje szeroki zakres czasowy, ale brak na polskim rynku szczepionek, które można podawać w starszym wieku. To właśnie jest zadanie dla lekarza - przecież ma obowiązek informować o szczepieniach. To zatem lekarz informuje rodzica, że jest dostępna taka a taka szczepionka przeciw danej chorobie, że został dla niej opracowany taki a taki schemat dawkowania, i że po takim a takim wieku nie da się już zaszczepić. I wtedy poinformowany rodzic podejmuje decyzję.
Taka sytuacja dotyczy szczepień przeciw pneumokokom, dla których refundowana szczepionka Synflorix przeznaczona jest dla dzieci do 5 roku życia. Lekarz winien więc poinformować rodzica, że jeśli ten chce zaszczepić swoje dziecko, to lepiej, żeby nie zwlekał. Kryje się tu jednak pewien problem, gdyż zgodnie z rozporządzeniem obowiązek dotyczy dzieci od 2 miesiąca życia do ukończenia 19 lat. Co zatem, jeśli rodzic zechce zaszczepić swego 10-latka? Na rynku dostępna jest jeszcze szczepionka Prevenar 13, którą można szczepić zarówno dzieci, jak i dorosłych. Niestety jedna dawka kosztuje ponad 200zł. Jak w takim wypadku postąpią władze publiczne? Zrefundują odpowiednią dla wieku szczepionkę dla dziecka objętego obowiązkiem, czy każą za obowiązkowe szczepienie płacić rodzicom? A może zasłonią się komunikatem, wskazując, że w wieku 10 lat nie ma przewidzianego szczepienia, zatem 10-letnie dzieci nie podlegają obowiązkowi (wbrew rozporządzeniu, oczywiście)?
Pewne problemy wystąpiły również w przypadku szczepień przeciw krztuścowi.
W PSO znajdziemy niezbędne informacje wyciągnięte z ChPL, a więc np. takie, że pierwszą dawkę szczepionki MMRVaxPro (przeciw odrze, śwince i różyczce) podaje się w wieku 12 miesięcy. Oczywiście nie jest to regułą, ale ogólnie rzecz biorąc dąży się do jak najwcześniejszego uodpornienia. Termin podania drugiej dawki nie jest określony przez producenta, jest tylko zaznaczone, by odbywało się to co najmniej 4 tygodnie później. W tym miejscu wkraczają zalecenia organów doradczych opracowywane na podstawie sytuacji epidemiologicznej. Do niedawna mieliśmy drugą dawkę w 10 roku życia, teraz przeniesiono ją na 6 rok. Innymi słowy sztywne reguły są skopiowane z ChPL, natomiast w kwestiach cieszących się dowolnością decyzje podejmują eksperci.
Pytanie czy informacje wyekstrahowane z ChPL lub często zmieniające się zalecenia specjalistów mogą być podstawą do żądania od obywateli określonych zachowań?
Jeśli sanepid uważa, że wytyczne zawarte w komunikacie są egzekwowalne, to znaczy, że grupka lekarzy może w Polsce stanowić prawo nie mając władzy ustawodawczej ani wykonawczej. Albo jeszcze gorzej. W PSO przy wielu szczepionkach można znaleźć takie sformułowanie: Liczba dawek i schemat szczepienia – według wskazań producenta szczepionki. W takim razie wg sanepidu to również producent ustala prawo, bo to on określa, w jakim wieku podaje się kolejne dawki. Czy właśnie tego pilnuje PIS? Czy PIS prawnie egzekwuje terminy ustalone przez producentów, zupełnie pomijając terminy określone w rozporządzeniu przez Ministra Zdrowia?
Ustawa mówi, że komunikat zawiera szczegółowe wskazania dotyczące stosowania poszczególnych szczepionek. Również cytowana wcześniej strona rządowa wyjaśnia, co znajduje się w komunikacie:
Rysunek 6
źródło: www.gov.pl
źródło: www.gov.pl
8. co sądzi sąd?
A co z koronnym argumentem, na który powołują się sanepidy - z wyrokami sądów? Sprawdźmy, co stwierdza Naczelny Sąd Administracyjny w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych. W komunikacie opublikowanym na stronie NSA mowa jest o wyroku z dnia 7 lutego 2018 r. (II OSK 933/16):
Biorąc powyższe pod uwagę Sąd stwierdził, że argumentacja skarżącej, iż obowiązek szczepień jej dziecka, córki M. K., nie był i nadal jest niewymagalny, jest pozbawiona racji nie tylko prawnych, ale i merytorycznych. Gdyby organy inspekcji sanitarnej w egzekwowaniu ciążącego na skarżącej, obowiązku poddania dziecka szczepieniom, miałyby czekać aż do ukończenia przez nie 19 roku życia, to cel zapobieżenia powstania sytuacji wskazanych w art. 33 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi nie byłby osiągnięty. Sąd podkreślił, że szczepienia ochronne są w interesie nie tylko jednostek, lecz całego społeczeństwa, gdyż chronią wszystkich przed chorobami zakaźnymi.
Przykro to mówić, ale Sąd popełnia aż 3 błędy:
1. Sąd przyjmuje, że organy inspekcji sanitarnej mają egzekwować obowiązek. Od czasu wprowadzenia obecnej ustawy, tj. już od ponad dekady, nie mają takiego obowiązku i nie mają do tego instrumentów prawnych - opisałam to bardzo dokładnie w pierwszej części mojej książ... yyy... to znaczy we wpisie OBOWIĄZEK SZCZEPIEŃ ;)
2. Zdaniem Sądu obowiązek ma niejako zapobiegać sytuacjom wskazanym w art. 33. Przyznam, że nie nadążam za tym tokiem rozumowania. To jest ten artykuł, który mówi o możliwości nałożenia obowiązków z art. 5 ust. 1 (w tym szczepień) w drodze decyzji na osoby podejrzane o zachorowanie lub chore. Zdaje się, że Sądowi chodzi o to, że szczepienia zapobiegają zachorowaniom, ale:
- obowiązek szczepień dotyczy obecnie 11 chorób,
- natomiast WYKAZ ZAKAŻEŃ I CHORÓB ZAKAŹNYCH (załącznik do ustawy) ma kilkadziesiąt pozycji.
Jakie konkretnie sytuacje Sąd ma zatem na myśli?
- Czy jeśli Jaś zostanie zaszczepiony przeciw tężcowi, to zapobiegnie to sytuacji, gdy Jan zostanie zakażony tężcem? Biorąc pod uwagę, że zarówno szczepionka, jak i naturalne zachorowanie nie pozostawiają trwałej odporności?
- Czy jeśli Jaś zostanie zaszczepiony przeciw odrze, to zapobiegnie to sytuacji, gdy Pani Grażynka, pielęgniarka z 10-letnim stażem, zarazi się odrą od imigranta w szpitalu?
- Czy jeśli Jaś zostanie zaszczepiony przeciw krztuścowi, to zapobiegnie to sytuacji, gdy Jaś zarazi się szkarlatyną?
- Czy jeśli Jaś zostanie zaszczepiony przeciw wzw B, to zapobiegnie to sytuacji, gdy Pani Grażynka zarazi się rzeżączką?
- Czy jeśli Jaś otrzyma pełny pakiet szczepień obowiązkowych, to zapobiegnie to sytuacji, gdy Pani Grażynka złapie grypę?
W przytłaczającej większości sytuacji obowiązek szczepień i art. 33 są totalnie niezależnymi kwestiami.
3. Dodatkowo, jak Sąd sam zauważa, byłoby to głupie, gdyby organy inspekcji sanitarnej miały czekać do ukończenia przez dziecko 19 roku życia - oczywiście tylko w przypadku istnienia wyimaginowanego obowiązku. Jeśli bowiem nie ma obowiązku, nie muszą czekać, bo nie mają na co.
Sądy, jak widać, tkwią mentalnie w czasach poprzedniej ustawy, dlatego muszą się tak gimnastykować, żeby na gruncie obecnych przepisów uzasadnić nieistniejące już prawa.
9. akcje bezpłatnych szczepień
W OBOWIĄZKU SZCZEPIEŃ pisałam, że ustalanie zakresu i terminów szczepień oznacza tylko i wyłącznie udział w tworzeniu Programu Szczepień Ochronnych. Dogłębna analiza tematu ujawniła jednak, że sromotnie się pomyliłam - sanepid w zasadzie nie bierze udziału w tworzeniu PSO, a jedynie go opiniuje. Znalazłam jednak inne pożyteczne zastosowanie tego przepisu.Sanepid może ustalać zakres i terminy szczepień np. podczas lokalnych epidemii. Jak czytamy w Komunikacie PWIS w Warszawie nt. wystąpienia zachorowań na odrę w powiecie pruszkowskim z listopada 2018 r., wskutek wzrostu liczby zachorowań na odrę sanepid zarządził darmowe szczepienia dla osób z kontaktu. Były to inne osoby niż wymienione w rozporządzeniu. Zgodnie z prawem sprawowanie nadzoru w tym zakresie ograniczyło się jedynie do odnotowania szczepień poszczególnych pacjentów dobrowolnie zgłaszających się do punktów szczepień. Osoby z kontaktu nie były ścigane, przymuszane czy karane. Sanepid jedynie umożliwił im skorzystanie ze swoich praw. Nie miało też znaczenia, że były to szczepienia poekspozycyjne, gdyż rozporządzenie nie przewiduje szczepień poekspozycyjnych przeciw odrze.
Innym przykładem jest akcja bezpłatnych szczepień przeciw meningokokom typu C zorganizowana w 2018 roku na terenie województwa mazowieckiego. Fakt, że sanepid ustalił zakres i terminy szczepień ochronnych oraz sprawował nadzór w tym zakresie, nie sprawił, że osoby z województwa mazowieckiego były zmuszone pod groźbą wszczęcia postępowania egzekucyjnego do poddania się owym szczepieniom, gdyż szczepienia te zgodnie z rozporządzeniem nie były obowiązkowe.
Te dwa przykłady pokazują, że sanepid potrafi pracować w granicach prawa. Stąd możemy wywieźć również inne przypadki:
- jeśli zgodnie z rozporządzeniem szczepienie przeciw meningokokom nie jest obowiązkowe, to sanepid nie może go uczynić obowiązkowym,
- jeśli zgodnie z rozporządzeniem nie ma przewidzianych szczepień poekspozycyjnych przeciw odrze (w populacji wysoko wyszczepionej), to sanepid nie może narzucać takiego szczepienia,
- jeśli zgodnie z rozporządzeniem szczepienie przeciw gruźlicy jest bezpłatne do ukończenia 15 roku życia, to sanepid nie może narzucać szczepienia w pierwszej dobie życia,
- jeśli zgodnie z rozporządzeniem szczepienie przeciw gruźlicy jest bezpłatne do ukończenia 15 roku życia, to sanepid nie może wzywać do zaszczepienia w ciągu 7 dni od dnia otrzymania wezwania.
Zgodnie z art. 68 ust. 4 Konstytucji władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych, dodatkowo zgodnie z ust. 3 obowiązane są do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom. Dlatego też dzieci mają zagwarantowane bezpłatne szczepienia. Z kolei ust. 1 mówi, że każdy ma prawo do ochrony zdrowia. Dlatego każdy może skorzystać z zagwarantowanych szczepień w dowolnym terminie przewidzianym w rozporządzeniu. SANEPID NIE MOŻE OGRANICZAĆ TEGO PRAWA!
Sanepid nie ma narzędzi do korygowania rozporządzenia i nie może egzekwować szczepień w żadnej grupie osób zdrowych - czy to określonej odgórnie w rozporządzeniu, czy wyodrębnionej lokalnie, tym bardziej nie może narzucać konkretnych szczepień i konkretnych terminów poszczególnym osobom, których na oczy nie widział. Że nie wspomnę o ignorowaniu przez URZĘDNIKÓW odroczeń wydawanych przez LEKARZY.
10. krótka historia zarządzania szczepień
Tak jak w OBOWIĄZKU SZCZEPIEŃ omawialiśmy ogólną sytuację szczepień na przestrzeni kilkudziesięciu lat, tak w niniejszym wpisie analogicznie omówimy kwestię ustalania terminów szczepień, tudzież wzywania na szczepienie.Jako terminy ogólne szczepień będę miała na myśli wiek w latach (przedział czasowy od do), a jako terminy szczegółowe - konkretne dni/tygodnie/miesiące.
10.1. 1935-63: USTAWA Z DNIA 21 LUTEGO 1935 R. O ZAPOBIEGANIU CHOROBOM ZAKAŹNYM I O ICH ZWALCZANIU
Ustawa ta uchwalona została na mocy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 r., obowiązywała za czasów Ustawy Konstytucyjnej z dnia 23 kwietnia 1935 r. i zahaczała jeszcze o Konstytucję Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 22 lipca 1952 r.. Nie znalazłam odpowiednich przepisów w dwóch pierwszych ustawach konstytucyjnych, dopiero w ostatniej:
Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uchwalona przez Sejm Ustawodawczy w dniu 22 lipca 1952 r.
Art. 4 ust. 3
Wszystkie organy władzy i administracji państwowej działają na podstawie przepisów prawa.
Art. 4 ust. 3
Wszystkie organy władzy i administracji państwowej działają na podstawie przepisów prawa.
Jeśli więc ustawa lub rozporządzenie mówiła/o, że ktoś coś może, to mógł. Szczególnie, jeśli chodziło o jakiś organ.
W trakcie obowiązywania ustawy z 1935 roku utworzono Państwową Inspekcję Sanitarną.
Dekret z dnia 14 sierpnia 1954 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej
Art. 5 pkt 2
Do zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie zwalczania chorób zakaźnych i zawodowych oraz zapobiegania ich powstawianiu należy w szczególności planowanie i przeprowadzanie akcji zwalczania chorób zakaźnych, chorób zawodowych oraz zatruć pokarmowych.
Art. 6 ust. 2
Główny Inspektor Sanitarny jest zastępcą Ministra Zdrowia do spraw sanitarno-epidemiologicznych.
Art. 5 pkt 2
Do zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie zwalczania chorób zakaźnych i zawodowych oraz zapobiegania ich powstawianiu należy w szczególności planowanie i przeprowadzanie akcji zwalczania chorób zakaźnych, chorób zawodowych oraz zatruć pokarmowych.
Art. 6 ust. 2
Główny Inspektor Sanitarny jest zastępcą Ministra Zdrowia do spraw sanitarno-epidemiologicznych.
GIS był wówczas zastępcą Ministra Zdrowia, więc niewątpliwie mógł decydować o szczepieniach, jeśli tak wskazywało rozporządzenie. Dodatkowo do zadań PIS należało planowanie i przeprowadzanie szczepień.
Ustawa z dnia 21 lutego 1935 r. o zapobieganiu chorobom zakaźnym i o ich zwalczaniu
Art. 11 ust. 1 lit. a
Minister Opieki Społecznej może wydawać rozporządzenia o przeprowadzeniu przymusowych szczepień ochronnych przeciw chorobom zakaźnym, podlegającym obowiązkowi zgłaszania;
Art. 11 ust. 1 lit. a
Minister Opieki Społecznej może wydawać rozporządzenia o przeprowadzeniu przymusowych szczepień ochronnych przeciw chorobom zakaźnym, podlegającym obowiązkowi zgłaszania;
W czasie obowiązywania tej ustawy wydano na jej podstawie 5 rozporządzeń. Rozporządzenia dotyczyły: błonicy, duru brzusznego, ospy naturalnej, gruźlicy i polio.
Rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 25 lutego 1936 r. o przymusowem szczepieniu ochronnem przeciw błonicy (dyfterji)
§ 1
(1) Wprowadza się obowiązek szczepienia ochronnego przeciw błonicy (dyfterji), którego przeprowadzenie zarządza wojewódzka władza administracji ogólnej.
(2) Przymus szczepienia ochronnego przeciw błonicy obejmuje:
Od przymusowego szczepienia, przewidzianego w § 1, wolne są dzieci, które w ciągu ostatnich dwóch lat przed terminem szczepienia, wyznaczonym przez wojewódzką władzę administracji ogólnej, były poddane temu szczepieniu.
§ 5
(1) Zarządy gmin, na których obszarach zostanie zarządzone przeprowadzenie szczepień (§ 1), obowiązane są przesłać wojewódzkiej władzy administracji ogólnej, najpóźniej na 2 tygodnie przed wyznaczonym terminem szczepień, imienne spisy dzieci do lat 10 włącznie, zamieszkałych na obszarze gminy w dniu ogłoszenia zarządzenia w "Dzienniku Wojewódzkim".
§ 1
(1) Wprowadza się obowiązek szczepienia ochronnego przeciw błonicy (dyfterji), którego przeprowadzenie zarządza wojewódzka władza administracji ogólnej.
(2) Przymus szczepienia ochronnego przeciw błonicy obejmuje:
1) wszystkie dzieci do lat 10,
2) dzieci w wieku powyżej lat 10 do lat 15 - w przypadku epidemii błonicy.
§ 2
2) dzieci w wieku powyżej lat 10 do lat 15 - w przypadku epidemii błonicy.
Od przymusowego szczepienia, przewidzianego w § 1, wolne są dzieci, które w ciągu ostatnich dwóch lat przed terminem szczepienia, wyznaczonym przez wojewódzką władzę administracji ogólnej, były poddane temu szczepieniu.
§ 5
(1) Zarządy gmin, na których obszarach zostanie zarządzone przeprowadzenie szczepień (§ 1), obowiązane są przesłać wojewódzkiej władzy administracji ogólnej, najpóźniej na 2 tygodnie przed wyznaczonym terminem szczepień, imienne spisy dzieci do lat 10 włącznie, zamieszkałych na obszarze gminy w dniu ogłoszenia zarządzenia w "Dzienniku Wojewódzkim".
Z rozporządzenia wynika, że szczepieniu przeciw błonicy podlegały wszystkie dzieci do lat 10 włącznie - takie terminy zostały ustalone przez samego Ministra Opieki Społecznej. Kiedy wojewódzka władza administracji publicznej zarządzała przeprowadzenie szczepień, podlegały im wszystkie dzieci zamieszkałe na danym terenie, chyba że były szczepione w ciągu ostatnich dwóch lat (lub ich stan zdrowia nie pozwalał na szczepienie). Wynika stąd, że terminy ustalał w istocie Minister Opieki Społecznej - każde dziecko szczepione było co 2 lata, chyba że szczepienia zarządzane były rzadziej. Terminy ustalane przez wojewódzką władzę administracji publicznej w żaden sposób nie ingerowały w rozporządzenie i go nie przeinaczały.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 kwietnia 1945 r. wydane w porozumieniu z Ministrem Administracji Publicznej w sprawie przeprowadzenia przymusowych szczepień ochronnych przeciw durowi brzusznemu
§ 1
Wszystkie osoby zamieszkałe lub czasowo przebywające na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, urodzone od 1885 r. do 1940 r. włącznie, podlegają przymusowemu szczepieniu ochronnemu przeciw durowi brzusznemu.
§ 4
Zarządzenie przymusowych szczepień ochronnych i opracowanie techniczne całokształtu akcji przymusowego szczepienia na obszarze województwa należy do władzy administracji ogólnej tej instancji (naczelnik wydziału zdrowia). [...]
§ 6
(1) Przymusowemu szczepieniu chronnemu nie podlegają:
§ 1
Wszystkie osoby zamieszkałe lub czasowo przebywające na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, urodzone od 1885 r. do 1940 r. włącznie, podlegają przymusowemu szczepieniu ochronnemu przeciw durowi brzusznemu.
§ 4
Zarządzenie przymusowych szczepień ochronnych i opracowanie techniczne całokształtu akcji przymusowego szczepienia na obszarze województwa należy do władzy administracji ogólnej tej instancji (naczelnik wydziału zdrowia). [...]
§ 6
(1) Przymusowemu szczepieniu chronnemu nie podlegają:
a) osoby, które w ciągu ostatnich 5-ciu lat przebyły dur brzuszny,
b) osoby obłożnie chore, które z tego powodu nie mogą stawić się na punkt szczepienia lub osoby, dla których szczepienie jest bezwzględnie szkodliwe dla zdrowia,
c) osoby, przebywające w pomieszczeniach, w których w terminie szczepienia panują choroby zakaźne o charakterze epidemicznym, z wyjątkiem duru brzusznego lub durów rzekomych; w tym przypadku przymusowe szczepienie ochronne ulega odroczeniu i winno być przeprowadzone po ustaniu przeszkody, nawet po upływie ogólnego terminu szczepienia.
b) osoby obłożnie chore, które z tego powodu nie mogą stawić się na punkt szczepienia lub osoby, dla których szczepienie jest bezwzględnie szkodliwe dla zdrowia,
c) osoby, przebywające w pomieszczeniach, w których w terminie szczepienia panują choroby zakaźne o charakterze epidemicznym, z wyjątkiem duru brzusznego lub durów rzekomych; w tym przypadku przymusowe szczepienie ochronne ulega odroczeniu i winno być przeprowadzone po ustaniu przeszkody, nawet po upływie ogólnego terminu szczepienia.
Tu sytuacja jest dokładnie taka sama - obowiązkowi podlegały osoby w wieku 5-60 lat, chyba że w ciągu ostatnich 5-ciu lat przebyły dur brzuszny lub ze względów zdrowotnych nie mogły być akurat zaszczepione. To były ustalenia Ministra Zdrowia i konkretne terminy zarządzane przez władzę administracji ogólnej ich nie zmieniały.
W 1947 roku wprowadzono kolejne rozporządzenie, ale nie zmieniało nic w interesujących nas kwestiach.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 czerwca 1951 r. w sprawie przymusowych szczepień ochronnych przeciw ospie naturalnej
§ 1
1. Przymusowym szczepieniom ochronnym przeciw ospie naturalnej, zwanym dalej "szczepieniami", podlegają osoby zamieszkałe stale bądź czasowo na obszarze Państwa.
2. Szczepienia dzielą się na pierwotne i wtórne.
§ 2
1. Szczepieniu pierwotnemu podlegają dzieci w wieku od 2 do 6 miesięcy życia oraz inne osoby, nie szczepione przeciw ospie naturalnej.
2. Szczepieniu powtórnemu podlegają dzieci w siódmym roku życia oraz inne osoby w wieku do 60 lat po upływie pięciu lat od dnia szczepienia pierwotnego.
§ 3
1. Szczepieniu nie podlegają osoby, które:
Szczepienia odbywają się dwa razy w ciągu roku: w okresie od 15 kwietnia do 15 czerwca i w okresie od 15 sierpnia do 1 października.
§ 5
Prezydium powiatowej (miejskiej, dzielnicowej) rady narodowej ustala terminy i miejsca szczepień oraz podaje je do publicznej wiadomości.
§ 7
Prezydium powiatowej (miejskiej, dzielnicowej) rady narodowej może zarządzić szczepienia ludności zamieszkałej na określonych obszarach, jeżeli na obszarach tych stwierdzone zostały przypadki ospy naturalnej niezależnie od tego, czy ludność ta była już poddana szczepieniu, przy czym obowiązkowemu szczepieniu pierwotnemu podlegają w takim przypadku dzieci w wieku ponad dwa tygodnie.
§ 1
1. Przymusowym szczepieniom ochronnym przeciw ospie naturalnej, zwanym dalej "szczepieniami", podlegają osoby zamieszkałe stale bądź czasowo na obszarze Państwa.
2. Szczepienia dzielą się na pierwotne i wtórne.
§ 2
1. Szczepieniu pierwotnemu podlegają dzieci w wieku od 2 do 6 miesięcy życia oraz inne osoby, nie szczepione przeciw ospie naturalnej.
2. Szczepieniu powtórnemu podlegają dzieci w siódmym roku życia oraz inne osoby w wieku do 60 lat po upływie pięciu lat od dnia szczepienia pierwotnego.
§ 3
1. Szczepieniu nie podlegają osoby, które:
1) przebyły ospę naturalną,
2) nie mogą być szczepione ze względu na stan zdrowia,
3) stykają się z osobami chorymi na choroby zakaźne niebezpieczne dla otoczenia (odra, płonica, błonica itp.) z wyjątkiem ospy naturalnej.
§ 4
2) nie mogą być szczepione ze względu na stan zdrowia,
3) stykają się z osobami chorymi na choroby zakaźne niebezpieczne dla otoczenia (odra, płonica, błonica itp.) z wyjątkiem ospy naturalnej.
Szczepienia odbywają się dwa razy w ciągu roku: w okresie od 15 kwietnia do 15 czerwca i w okresie od 15 sierpnia do 1 października.
§ 5
Prezydium powiatowej (miejskiej, dzielnicowej) rady narodowej ustala terminy i miejsca szczepień oraz podaje je do publicznej wiadomości.
§ 7
Prezydium powiatowej (miejskiej, dzielnicowej) rady narodowej może zarządzić szczepienia ludności zamieszkałej na określonych obszarach, jeżeli na obszarach tych stwierdzone zostały przypadki ospy naturalnej niezależnie od tego, czy ludność ta była już poddana szczepieniu, przy czym obowiązkowemu szczepieniu pierwotnemu podlegają w takim przypadku dzieci w wieku ponad dwa tygodnie.
Rozporządzenie dotyczące ospy naturalnej dokładnie określało, kto podlegał obowiązkowi poddania się szczepieniu pierwotnemu i wtórnemu - znów zatem było to określone przez Ministra Zdrowia. Minister Zdrowia określił nawet dwa okresy w roku, gdy odbywały się szczepienia, i terminy ustalane przez prezydium rady narodowej musiały się w nich zawierać. Dodatkowo prezydium rady narodowej mogło zarządzać szczepienia w przypadku zagrożenia epidemią.
W 1962 roku wprowadzono nowe rozporządzenie, które przyniosło kilka zmian:
Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 26 kwietnia 1962 r. w sprawie przymusowych szczepień ochronnych przeciw ospie naturalnej
§ 1
1. Przymusowym szczepieniom ochronnym przeciw ospie naturalnej, zwanym dalej "szczepieniami", podlegają osoby zamieszkałe lub przebywające na obszarze Polski.
2. Szczepienia dzielą się na pierwotne i wtórne.
§ 2
Szczepieniu pierwotnemu podlegają:
1) dzieci w wieku od 2 do 6 miesięcy życia oraz
2) osoby w wieku powyżej 6 miesięcy życia, które nie były poddane szczepieniu pierwotnemu.
§ 3
Szczepieniu powtórnemu podlegają:
1) dzieci w siódmym roku życia,
2) osoby zatrudnione w zakładach opieki zdrowotnej zamkniętej i otwartej, w stacjach pogotowia ratunkowego i w stacjach sanitarno-epidemiologicznych, studenci akademii medycznych oraz uczniowie i słuchacze zawodowych szkół medycznych - co 3 lata,
3) inne osoby - po upływie 5 lat od dnia szczepienia pierwotnego.
§ 4 ust. 1
Szczepieniu nie podlegają osoby, u których lekarz zakładu społecznego służby zdrowia stwierdził istnienie czasowych przeciwwskazań do szczepienia - przez czas trwania tych przeciwwskazań.
§ 5
1. Szczepienia przeprowadzają zakłady społeczne służby zdrowia wyznaczone przez właściwe do spraw zdrowia i opieki społecznej organy prezydiów powiatowych (miejskich w miastach stanowiących powiaty miejskie, dzielnicowych w miastach wyłączonych z województw) rad narodowych.
3. Organy określone w ust. 1 i 2 podają do wiadomości terminy i miejsca szczepień.
§ 7
Główny Inspektor Sanitarny w przypadku zagrożenia epidemicznego może zarządzić szczepienia całej ludności w wieku od drugiego tygodnia życia, zamieszkałej na określonych obszarach, bądź określonych grup ludności - niezależnie od poddania się szczepieniom przewidzianym w niniejszym rozporządzeniu.
§ 1
1. Przymusowym szczepieniom ochronnym przeciw ospie naturalnej, zwanym dalej "szczepieniami", podlegają osoby zamieszkałe lub przebywające na obszarze Polski.
2. Szczepienia dzielą się na pierwotne i wtórne.
§ 2
Szczepieniu pierwotnemu podlegają:
1) dzieci w wieku od 2 do 6 miesięcy życia oraz
2) osoby w wieku powyżej 6 miesięcy życia, które nie były poddane szczepieniu pierwotnemu.
§ 3
Szczepieniu powtórnemu podlegają:
1) dzieci w siódmym roku życia,
2) osoby zatrudnione w zakładach opieki zdrowotnej zamkniętej i otwartej, w stacjach pogotowia ratunkowego i w stacjach sanitarno-epidemiologicznych, studenci akademii medycznych oraz uczniowie i słuchacze zawodowych szkół medycznych - co 3 lata,
3) inne osoby - po upływie 5 lat od dnia szczepienia pierwotnego.
§ 4 ust. 1
Szczepieniu nie podlegają osoby, u których lekarz zakładu społecznego służby zdrowia stwierdził istnienie czasowych przeciwwskazań do szczepienia - przez czas trwania tych przeciwwskazań.
§ 5
1. Szczepienia przeprowadzają zakłady społeczne służby zdrowia wyznaczone przez właściwe do spraw zdrowia i opieki społecznej organy prezydiów powiatowych (miejskich w miastach stanowiących powiaty miejskie, dzielnicowych w miastach wyłączonych z województw) rad narodowych.
3. Organy określone w ust. 1 i 2 podają do wiadomości terminy i miejsca szczepień.
§ 7
Główny Inspektor Sanitarny w przypadku zagrożenia epidemicznego może zarządzić szczepienia całej ludności w wieku od drugiego tygodnia życia, zamieszkałej na określonych obszarach, bądź określonych grup ludności - niezależnie od poddania się szczepieniom przewidzianym w niniejszym rozporządzeniu.
Terminy szczepień nadal były precyzyjnie określone przez Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej. Zmieniono częstość szczepień wtórnych w służbie zdrowia - w tej grupie miały się odbywać co 3 lata.
W 1954 roku utworzono Państwową Inspekcję Sanitarną, więc w nowym rozporządzeniu terminy szczepień (w ramach terminów podanych przez Ministra) ustalały nie prezydia rad narodowych, ale zakłady społeczne służby zdrowia.
Także zarządzanie szczepień w przypadku zagrożenia epidemią przeniesiono z prezydium rady narodowej na GISa.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 kwietnia 1955 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych przeciw gruźlicy
§ 1
1. Obowiązkowym szczepieniom ochronnym przeciw gruźlicy podlegają:
3. Szczepienia dzielą się na pierwotne i wtórne.
§ 2
1. Szczepieniu pierwotnemu podlegają noworodki do 15 dnia życia oraz inne osoby, u których badanie tuberkulinowe daje wynik ujemny, a które nie były poddane szczepieniu pierwotnemu.
2. Szczepieniu wtórnemu podlegają dzieci i młodzież, u których stwierdzono ujemny wynik badania tuberkulinowego. Szczepienie wtórne przeprowadza się kolejno w drugim, czwartym, siódmym, dwunastym, piętnastym i osiemnastym roku życia.
3. Osoby w wieku powyżej 18 lat (§ 1 ust. 1 pkt 3) podlegają szczepieniu wtórnemu przed przyjęciem do szkół lub do pracy, chyba że ze względu na dodatni wynik badania tuberkulinowego lub przeciwwskazania lekarskie zostaną zwolnione od szczepienia.
§ 4 ust. 3
Osoby podlegające szczepieniom w danym roku kalendarzowym zostają powiadomione o terminie i miejscu szczepień za pomocą imiennych wezwań lub obwieszczeń wydziałów zdrowia prezydiów rad narodowych.
§ 5
Wydziały zdrowia prezydiów wojewódzkich rad narodowych (Rad Narodowych w m. st. Warszawie i m. Łodzi) ustalają obszary, na których maja być przeprowadzone szczepienia wtórne, roczniki podlegające szczepieniom w danym roku kalendarzowym oraz terminy szczepień.
§ 6
1. Szczepienia wtórne przeprowadza się według planu ustalonego przez wojewódzkich inspektorów sanitarnych (inspektorów sanitarnych na m. st. Warszawę i m. Łódź) w porozumieniu z dyrektorami wojewódzkich przychodni przeciwgruźliczych oraz ochrony zdrowia matki i dziecka.
2. Inspektorzy sanitarni (ust. 1) koordynują wykonywanie szczepień przeciwgruźliczych z innymi szczepieniami ochronnymi, a także kontrolują przebieg wykonania planu szczepień.
§ 1
1. Obowiązkowym szczepieniom ochronnym przeciw gruźlicy podlegają:
1) noworodki i dzieci,
2) młodzież do ukończenia 18 lat,
3) osoby w wieku powyżej 18 lat zgłaszające się na studia wyższe, do zakładów szkolenia lub doskonalenia zawodowego wszelkiego typu i stopnia, a także zgłaszające się do pracy w zakładach przeciwgruźliczych.
2. Osoby wymienione w ust. 1 z wyjątkiem noworodków podlegają przed szczepieniem badaniom tuberkulinowym.
2) młodzież do ukończenia 18 lat,
3) osoby w wieku powyżej 18 lat zgłaszające się na studia wyższe, do zakładów szkolenia lub doskonalenia zawodowego wszelkiego typu i stopnia, a także zgłaszające się do pracy w zakładach przeciwgruźliczych.
3. Szczepienia dzielą się na pierwotne i wtórne.
§ 2
1. Szczepieniu pierwotnemu podlegają noworodki do 15 dnia życia oraz inne osoby, u których badanie tuberkulinowe daje wynik ujemny, a które nie były poddane szczepieniu pierwotnemu.
2. Szczepieniu wtórnemu podlegają dzieci i młodzież, u których stwierdzono ujemny wynik badania tuberkulinowego. Szczepienie wtórne przeprowadza się kolejno w drugim, czwartym, siódmym, dwunastym, piętnastym i osiemnastym roku życia.
3. Osoby w wieku powyżej 18 lat (§ 1 ust. 1 pkt 3) podlegają szczepieniu wtórnemu przed przyjęciem do szkół lub do pracy, chyba że ze względu na dodatni wynik badania tuberkulinowego lub przeciwwskazania lekarskie zostaną zwolnione od szczepienia.
§ 4 ust. 3
Osoby podlegające szczepieniom w danym roku kalendarzowym zostają powiadomione o terminie i miejscu szczepień za pomocą imiennych wezwań lub obwieszczeń wydziałów zdrowia prezydiów rad narodowych.
§ 5
Wydziały zdrowia prezydiów wojewódzkich rad narodowych (Rad Narodowych w m. st. Warszawie i m. Łodzi) ustalają obszary, na których maja być przeprowadzone szczepienia wtórne, roczniki podlegające szczepieniom w danym roku kalendarzowym oraz terminy szczepień.
§ 6
1. Szczepienia wtórne przeprowadza się według planu ustalonego przez wojewódzkich inspektorów sanitarnych (inspektorów sanitarnych na m. st. Warszawę i m. Łódź) w porozumieniu z dyrektorami wojewódzkich przychodni przeciwgruźliczych oraz ochrony zdrowia matki i dziecka.
2. Inspektorzy sanitarni (ust. 1) koordynują wykonywanie szczepień przeciwgruźliczych z innymi szczepieniami ochronnymi, a także kontrolują przebieg wykonania planu szczepień.
Po raz kolejny Minister Zdrowia ustalił okoliczności, w których należało poddawać się szczepieniom; ustalił też precyzyjnie, kiedy przeprowadzało się szczepienia wtórne u dzieci (czyli niejako kolejne dawki).
Wojewódzcy inspektorzy sanitarni (rok wcześniej utworzono Państwową Inspekcję Sanitarną) ustalali plan przeprowadzania szczepień wtórnych, zgodnie z którym wydziały zdrowia prezydiów wojewódzki rad narodowych ustalały obszary, roczniki i konkretne terminy - ale nadal w ramach wytycznych Ministra Zdrowia. Nie mogli więc np. żądać zaszczepienia sześciolatków, mimo że rozporządzenie nakładało obowiązek ogólnie na dzieci, ponieważ Minister wyraźnie określił, że szczepieniu wtórnemu podlegały dzieci m.in. w drugim, czwartym i siódmym roku życia.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 lutego 1959 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych przeciwko chorobie Heinego-Medina
§ 1
1. Osoby w wieku powyżej 6 miesięcy, zamieszkałe bądź przebywające na obszarze Polski, podlegają obowiązkowym szczepieniom ochronnym przeciwko chorobie Heinego-Medina (zapaleniu przednich rogów rdzenia, poliomyelitis anterior acuta).
2. Szczepienia dzielą się na podstawowe i powtórne (przypominające).
§ 2
1. Prezydia wojewódzkich rad narodowych (rad narodowych miast wyłączonych z województw) na wniosek wojewódzkich inspektorów sanitarnych (inspektorów sanitarnych miast wyłączonych z województw) ustalają w drodze zarządzeń obszary, na których maja być przeprowadzone szczepienia, rodzaje szczepień (§ 1 ust. 2), sposób ich wykonania, roczniki podlegające szczepieniom w danym roku kalendarzowym oraz terminy szczepień.
2. Zarządzenia (ust. 1) w części dotyczącej rodzaju szczepień, sposobu ich wykonania oraz wieku osób podlegających szczepieniu wymagają zgody Ministra Zdrowia.
§ 4
1. Szczepienia przeprowadzają zakłady społeczne służby zdrowia wyznaczone przez właściwe do spraw zdrowia organy prezydiów powiatowych (miejskich w miastach stanowiących powiaty miejskie, dzielnicowych w miastach wyłączonych z województw) rad narodowych.
3. Osoby podlegające szczepieniom w danym roku kalendarzowym zostają powiadomione o terminie i miejscu szczepień za pomocą imiennych wezwań lub obwieszczeń.
§ 1
1. Osoby w wieku powyżej 6 miesięcy, zamieszkałe bądź przebywające na obszarze Polski, podlegają obowiązkowym szczepieniom ochronnym przeciwko chorobie Heinego-Medina (zapaleniu przednich rogów rdzenia, poliomyelitis anterior acuta).
2. Szczepienia dzielą się na podstawowe i powtórne (przypominające).
§ 2
1. Prezydia wojewódzkich rad narodowych (rad narodowych miast wyłączonych z województw) na wniosek wojewódzkich inspektorów sanitarnych (inspektorów sanitarnych miast wyłączonych z województw) ustalają w drodze zarządzeń obszary, na których maja być przeprowadzone szczepienia, rodzaje szczepień (§ 1 ust. 2), sposób ich wykonania, roczniki podlegające szczepieniom w danym roku kalendarzowym oraz terminy szczepień.
2. Zarządzenia (ust. 1) w części dotyczącej rodzaju szczepień, sposobu ich wykonania oraz wieku osób podlegających szczepieniu wymagają zgody Ministra Zdrowia.
§ 4
1. Szczepienia przeprowadzają zakłady społeczne służby zdrowia wyznaczone przez właściwe do spraw zdrowia organy prezydiów powiatowych (miejskich w miastach stanowiących powiaty miejskie, dzielnicowych w miastach wyłączonych z województw) rad narodowych.
3. Osoby podlegające szczepieniom w danym roku kalendarzowym zostają powiadomione o terminie i miejscu szczepień za pomocą imiennych wezwań lub obwieszczeń.
To rozporządzenie wydaje się najbardziej liberalne - Minister Zdrowia nałożył jedynie ogólny obowiązek na osoby powyżej 6 miesiąca życia. Na wniosek inspektorów prezydia wojewódzkich rad narodowych miały zarządzać szczepienia, a osoby podlegające obowiązkowi miały być powiadamiane za pomocą imiennych wezwań lub obwieszczeń, ale zarządzenia wymagały zgody Ministra Zdrowia.
W każdym przypadku ogólne terminy ustalane były przez właściwego Ministra, a terminy szczegółowe, zawierające się w tych ogólnych, przez władzę administracji publicznej, prezydia rad narodowych, zakłady społeczne służby zdrowia i/lub inspektorów sanitarnych - w zależności od tego, czy było to jeszcze przed utworzeniem PIS, czy już po. Osoby podlegające szczepieniom były wzywane imiennie lub wezwania umieszczano w publicznym miejscu.
Z tym że wtedy było to zgodne z prawem. Dziś sytuacja wygląda nieco inaczej i znowu okazuje się, że sanepid robi coś przez "zasiedzenie". Nie jest mi wiadome, ażeby GIS był dziś zastępcą Ministra Zdrowia :/
10.2. 1963-2002: USTAWA Z DNIA 13 LISTOPADA 1963 R. O ZWALCZANIU CHORÓB ZAKAŹNYCH
W tym okresie obowiązywały dwie ustawy: jedna dotycząca ogółu chorób zakaźnych (oprócz gruźlicy) i druga dotycząca samej gruźlicy - została ona uchwalona chwilę wcześniej (w 1959 roku) i mówiła, że:
Ustawa z dnia 22 kwietnia 1959 r. o zwalczaniu gruźlicy
Art. 2
1. Osoby zamieszkałe na terenie Państwa Polskiego są obowiązane na żądanie organu służby zdrowia:
Art. 2
1. Osoby zamieszkałe na terenie Państwa Polskiego są obowiązane na żądanie organu służby zdrowia:
1) poddawać się szczepieniom ochronnym przeciwko gruźlicy, [...]
2. Minister Zdrowia określi w drodze rozporządzenia zasady przeprowadzania szczepień ochronnych i badań lekarskich, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2.
Pomimo wprowadzenia oddzielnej ustawy dotyczącej gruźlicy, cały czas obowiązywało rozporządzenie z 1955 roku, wydane na mocy ustawy z 1935 roku o zapobieganiu chorobom zakaźnym i o ich zwalczaniu, a więc Minister Zdrowia ustalił ogólne terminy, a wojewódzcy inspektorzy sanitarni ustalali plan przeprowadzania szczepień wtórnych, zgodnie z którym wydziały zdrowia prezydiów wojewódzki rad narodowych ustalały obszary, roczniki i konkretne terminy.
Co się zaś tyczy pozostałych chorób:
Ustawa z dnia 13 listopada 1963 r. o zwalczaniu chorób zakaźnych (tekst ogłoszony)
Art. 2 ust. 1 pkt 1
Osoby przebywające na terenie Państwa Polskiego są obowiązane na żądanie organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej bądź właściwego do spraw zdrowia organu prezydium rady narodowej poddawać się szczepieniom ochronnym przeciwko chorobom zakaźnym,
Art. 2 ust. 1 pkt 1
Osoby przebywające na terenie Państwa Polskiego są obowiązane na żądanie organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej bądź właściwego do spraw zdrowia organu prezydium rady narodowej poddawać się szczepieniom ochronnym przeciwko chorobom zakaźnym,
Tym razem obowiązek poddawania się szczepieniom na żądanie zapisano w samej ustawie. Zobaczmy, co mówiły rozporządzenia wydawane na mocy tego aktu. Pierwsze rozporządzenie, zbierające razem wszystkie poprzednie oprócz tego dotyczącego gruźlicy, wydano w 1964 roku.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 października 1964 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych przeciwko chorobom zakaźnym
§ 1 ust. 1
Obowiązkowi szczepień ochronnych przeciwko chorobom zakaźnym podlegają osoby zamieszkałe bądź przebywające na obszarze Państwa Polskiego.
§ 2
1. Szczepieniom ochronnym przeciwko błonicy podlegają dzieci w wieku od 2 miesięcy do ukończenia 14 lat życia.
2. Szczepieniom podstawowym przeciwko błonicy podlegają dzieci, które ukończyły 2 miesiące życia.
3. Szczepieniom powtórnym przeciwko błonicy podlegają dzieci po raz pierwszy po upływie jednego roku od dnia zakończenia szczepienia podstawowego, a następnym szczepieniom - według zasad ustalonych prze Głównego Inspektora Sanitarnego.
§ 3
1. Szczepieniom ochronnym przeciwko krztuścowi podlegają dzieci w wieku od 2 miesięcy do ukończenia 3 lat życia.
2. Szczepieniom podstawowym przeciwko krztuścowi podlegają dzieci, które ukończyły 2 miesiące życia.
3. Szczepieniu powtórnemu przeciwko krztuścowi podlegają dzieci po upływie jednego roku od dnia zakończenia szczepienia podstawowego.
§ 4
1. Szczepieniom ochronnym przeciwko tężcowi podlegają dzieci od 2 miesięcy do ukończenia 14 roku życia.
2. Szczepieniom podstawowym przeciwko tężcowi podlegają dzieci, które ukończyły 2 miesiące życia.
3. Szczepieniom powtórnym przeciwko tężcowi podlegają dzieci po raz pierwszy po upływie jednego roku od dnia zakończenia szczepienia podstawowego oraz dalszym szczepieniom według zasad ustalonych przez Głównego Inspektora Sanitarnego.
4. Główny Inspektor Sanitarny może ze względów epidemiologicznych nałożyć obowiązek poddania się szczepieniom ochronnym przeciwko tężcowi na osoby, które ukończyły 14 lat życia, ustalając równocześnie zasady przeprowadzania tych szczepień.
§ 5
Szczepieniom ochronnym przeciwko nagminnemu porażeniu dziecięcemu podlegają dzieci w wieku od 2 miesięcy do ukończenia 14 lat życia, według zasad ustalonym przez Głównego Inspektora Sanitarnego w zależności od sytuacji epidemicznej w kraju lub w poszczególnych rejonach.
§ 6
1. Szczepieniom podstawowym przeciwko ospie naturalnej podlegają:
1. Szczepieniom ochronnych przeciwko durowi brzusznemu podlegają osoby w wieku od 5 do 60 lat, według zasad ustalonych przez Głównego Inspektora Sanitarnego.
2. Szczepienie podstawowe składa się z dwukrotnego wstrzyknięcia szczepionki w odstępie 4 tygodni i jednego wstrzyknięcia po upływie roku.
3. Szczepienia powtórne przeprowadza się w okresach co 3 lata.
§ 9
Szczepieniom ochronnym przeciwko wściekliźnie podlegają osoby, u których zaistniała możliwość zakażenia się wścieklizną, w szczególności wskutek pokąsania lub poślinienia przez zwierzę dotknięte wścieklizną lub podejrzane o tę chorobę.
§ 10 ust. 2
Właściwe do spraw zdrowia organy prezydiów wojewódzkich rad narodowych (rad narodowych miast wyłączonych z województw) ustalają i podają do publicznej wiadomości: terminy szczepień ochronnych określonych w §§ 2-7 oraz wykaz zakładów służby zdrowia wyznaczonych do przeprowadzenia tych szczepień.
§ 12
Osoby podlegające szczepieniom są obowiązane zgłaszać się do szczepień bez wezwania.
§ 13 ust. 2
Jeżeli osoba, której dotyczy wpis bądź zaświadczenie określone w ust. 1, podlega szczepieniu powtórnemu, należy równocześnie oznaczyć termin tego szczepienia, a w razie stwierdzenia przeciwwskazań do szczepień - termin zgłoszenia się do ponownego badania stanu zdrowia.
§ 1 ust. 1
Obowiązkowi szczepień ochronnych przeciwko chorobom zakaźnym podlegają osoby zamieszkałe bądź przebywające na obszarze Państwa Polskiego.
§ 2
1. Szczepieniom ochronnym przeciwko błonicy podlegają dzieci w wieku od 2 miesięcy do ukończenia 14 lat życia.
2. Szczepieniom podstawowym przeciwko błonicy podlegają dzieci, które ukończyły 2 miesiące życia.
3. Szczepieniom powtórnym przeciwko błonicy podlegają dzieci po raz pierwszy po upływie jednego roku od dnia zakończenia szczepienia podstawowego, a następnym szczepieniom - według zasad ustalonych prze Głównego Inspektora Sanitarnego.
§ 3
1. Szczepieniom ochronnym przeciwko krztuścowi podlegają dzieci w wieku od 2 miesięcy do ukończenia 3 lat życia.
2. Szczepieniom podstawowym przeciwko krztuścowi podlegają dzieci, które ukończyły 2 miesiące życia.
3. Szczepieniu powtórnemu przeciwko krztuścowi podlegają dzieci po upływie jednego roku od dnia zakończenia szczepienia podstawowego.
§ 4
1. Szczepieniom ochronnym przeciwko tężcowi podlegają dzieci od 2 miesięcy do ukończenia 14 roku życia.
2. Szczepieniom podstawowym przeciwko tężcowi podlegają dzieci, które ukończyły 2 miesiące życia.
3. Szczepieniom powtórnym przeciwko tężcowi podlegają dzieci po raz pierwszy po upływie jednego roku od dnia zakończenia szczepienia podstawowego oraz dalszym szczepieniom według zasad ustalonych przez Głównego Inspektora Sanitarnego.
4. Główny Inspektor Sanitarny może ze względów epidemiologicznych nałożyć obowiązek poddania się szczepieniom ochronnym przeciwko tężcowi na osoby, które ukończyły 14 lat życia, ustalając równocześnie zasady przeprowadzania tych szczepień.
§ 5
Szczepieniom ochronnym przeciwko nagminnemu porażeniu dziecięcemu podlegają dzieci w wieku od 2 miesięcy do ukończenia 14 lat życia, według zasad ustalonym przez Głównego Inspektora Sanitarnego w zależności od sytuacji epidemicznej w kraju lub w poszczególnych rejonach.
§ 6
1. Szczepieniom podstawowym przeciwko ospie naturalnej podlegają:
1) dzieci w wieku od 5 do 12 miesięcy, a na zarządzenie Głównego Inspektora Sanitarnego w razie wskazań epidemiologicznych - noworodki od 2 tygodnia życia,
2) osoby w wieku powyżej 1 roku, które nie zostały zaszczepione.
2. Szczepieniom powtórnym przeciwko ospie naturalnej podlegają:
2) osoby w wieku powyżej 1 roku, które nie zostały zaszczepione.
1) dzieci w 7 roku życia, jeżeli były szczepione zgodnie z ust. 1 pkt 1,
2) osoby określone w ust. 1 pkt 2 po upływie 3 lat od dnia szczepienia podstawowego,
3) młodzież kończąca szkołę podstawową, jeżeli upłynął okres 3 lat od ostatniego szczepienia,
4) w okresie co trzy lata:
§ 7
2) osoby określone w ust. 1 pkt 2 po upływie 3 lat od dnia szczepienia podstawowego,
3) młodzież kończąca szkołę podstawową, jeżeli upłynął okres 3 lat od ostatniego szczepienia,
4) w okresie co trzy lata:
a) pracownicy zakładów leczniczych i innych jednostek organizacyjnych służby zdrowia,
b) studenci, słuchacze, uczniowie i pracownicy akademii medycznych i szkół medycznych,
c) osoby zatrudnione w transporcie i komunikacji oraz w organach administracji celnej.
b) studenci, słuchacze, uczniowie i pracownicy akademii medycznych i szkół medycznych,
c) osoby zatrudnione w transporcie i komunikacji oraz w organach administracji celnej.
1. Szczepieniom ochronnych przeciwko durowi brzusznemu podlegają osoby w wieku od 5 do 60 lat, według zasad ustalonych przez Głównego Inspektora Sanitarnego.
2. Szczepienie podstawowe składa się z dwukrotnego wstrzyknięcia szczepionki w odstępie 4 tygodni i jednego wstrzyknięcia po upływie roku.
3. Szczepienia powtórne przeprowadza się w okresach co 3 lata.
§ 9
Szczepieniom ochronnym przeciwko wściekliźnie podlegają osoby, u których zaistniała możliwość zakażenia się wścieklizną, w szczególności wskutek pokąsania lub poślinienia przez zwierzę dotknięte wścieklizną lub podejrzane o tę chorobę.
§ 10 ust. 2
Właściwe do spraw zdrowia organy prezydiów wojewódzkich rad narodowych (rad narodowych miast wyłączonych z województw) ustalają i podają do publicznej wiadomości: terminy szczepień ochronnych określonych w §§ 2-7 oraz wykaz zakładów służby zdrowia wyznaczonych do przeprowadzenia tych szczepień.
§ 12
Osoby podlegające szczepieniom są obowiązane zgłaszać się do szczepień bez wezwania.
§ 13 ust. 2
Jeżeli osoba, której dotyczy wpis bądź zaświadczenie określone w ust. 1, podlega szczepieniu powtórnemu, należy równocześnie oznaczyć termin tego szczepienia, a w razie stwierdzenia przeciwwskazań do szczepień - termin zgłoszenia się do ponownego badania stanu zdrowia.
Przy tworzeniu tego rozporządzenia wydanego na mocy nowej ustawy wykorzystano fakt, że istniała już Państwowa Inspekcja Sanitarna, a Główny Inspektor Sanitarny był zastępcą Ministra Zdrowia. Ogólne terminy ustalone zostały zatem przez Ministra w rozporządzeniu, a planowanie i przeprowadzanie akcji zwalczania chorób zakaźnych (a więc również szczepień) powierzono PIS (zgodnie z dekretem z 1954 roku). Tym samym zasady przeprowadzania szczepień opracowywane były przez GISa, a szczegółowe terminy ustalały właściwe do spraw zdrowia organy prezydiów wojewódzkich rad narodowych (zgodnie z rozporządzeniem). Na szczepienia należało zgłaszać się bez wezwania.
GIS mógł również zarządzać szczepienia przeciw tężcowi ze wskazań epidemiologicznych.
Do rozporządzenia dołączono krztusiec, tężec i wściekliznę.
Rozporządzenie zmieniano trzykrotnie. W 1969 roku dodano § 7a, który rozszerzał uprawnienia GISa na wszystkie choroby.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 20 czerwca 1969 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych przeciwko chorobom zakaźnym
§ 7a
Główny Inspektor Sanitarny może ze względów epidemiologicznych nałożyć na określonym obszarze obowiązek poddania się szczepieniom ochronnym przeciwko chorobom wymienionym w §§ 2-7 na osoby w innej grupie wieku niż określono w tych przepisach, po uprzednim zasięgnięciu opinii Rady Sanitarno-Epidemiologicznej.
§ 7a
Główny Inspektor Sanitarny może ze względów epidemiologicznych nałożyć na określonym obszarze obowiązek poddania się szczepieniom ochronnym przeciwko chorobom wymienionym w §§ 2-7 na osoby w innej grupie wieku niż określono w tych przepisach, po uprzednim zasięgnięciu opinii Rady Sanitarno-Epidemiologicznej.
W 1970 roku przeredagowano § 17, który mówił o przymusowych szczepieniach przyjezdnych przeciw ospie naturalnej i cholerze. Dodano uprawnienie dla GISa, który mógł nałożyć obowiązek szczepień przeciw tym chorobom również na osoby kontaktujące się z przyjezdnymi.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 9 września 1970 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych przeciwko chorobom zakaźnym
§ 17
1. Osoby przybywające do Polski [...], mogą być poddane przymusowemu szczepieniu przeciwko ospie naturalnej lub cholerze oraz nadzorowi sanitarnemu lub przymusowej izolacji [...].
2. Główny Inspektor Sanitarny może ze względów epidemiologicznych nałożyć obowiązek poddania się szczepieniom, nadzorowi lub izolacji, określonym w ust. 1, na funkcjonariuszy organów kontroli celnej i paszportowej, pracowników służby zdrowia i na inne osoby, które z tytułu pełnionych funkcji lub ze względów na powstałe okoliczności są szczególnie narażone na zakażenie ospą naturalną lub cholerą. [...]
§ 17
1. Osoby przybywające do Polski [...], mogą być poddane przymusowemu szczepieniu przeciwko ospie naturalnej lub cholerze oraz nadzorowi sanitarnemu lub przymusowej izolacji [...].
2. Główny Inspektor Sanitarny może ze względów epidemiologicznych nałożyć obowiązek poddania się szczepieniom, nadzorowi lub izolacji, określonym w ust. 1, na funkcjonariuszy organów kontroli celnej i paszportowej, pracowników służby zdrowia i na inne osoby, które z tytułu pełnionych funkcji lub ze względów na powstałe okoliczności są szczególnie narażone na zakażenie ospą naturalną lub cholerą. [...]
Trzecia zmiana z 1972 roku dodała § 5a, który wprowadzał szczepienia przeciw odrze, które nie były jednak jeszcze obowiązkowe. Konkretne grupy dzieci ustalał GIS.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 29 września 1972 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych przeciwko chorobom zakaźnym
§ 5a
Szczepieniom ochronnym przeciwko odrze podlegają dzieci w wieku od 12 miesięcy do ukończenia 4 roku życia. Grupy dzieci podlegające szczepieniu lub zakres terenowy tych szczepień ustala Główny Inspektor Sanitarny i podaje do wiadomości publicznej w formie obwieszczeń.
§ 5a
Szczepieniom ochronnym przeciwko odrze podlegają dzieci w wieku od 12 miesięcy do ukończenia 4 roku życia. Grupy dzieci podlegające szczepieniu lub zakres terenowy tych szczepień ustala Główny Inspektor Sanitarny i podaje do wiadomości publicznej w formie obwieszczeń.
Jak podaje literatura, testowano wtedy szczepionki, które wkrótce miały być wprowadzone do ogólnego użytku (pierwsze badanie wykonano w 1967 roku - ZAPADALNOŚĆ NA ODRĘ W POLSCE A POZIOM WYSZCZEPIENIA POPULACJI oraz BEZOBJAWOWE ZACHOROWANIA NA ODRĘ).
W latach 1972 i 1973 szczepiono w Polsce dzieci głównie ze żłobków i domów dziecka szczepionką ze szczepu L-16. W 1974 roku powtórzono badanie kontrolowane z nowym wariantem szczepionki L-16 przygotowanej z hodowli fibroblastów przepiórki japońskiej. [...]
We wrześniu 1975 roku wprowadzono w Polsce obowiązek szczepienia przeciw odrze przy zastosowaniu właśnie tej szczepionki, a szczepienie przeciw odrze włączono do obowiązującego kalendarza szczepień.
We wrześniu 1975 roku wprowadzono w Polsce obowiązek szczepienia przeciw odrze przy zastosowaniu właśnie tej szczepionki, a szczepienie przeciw odrze włączono do obowiązującego kalendarza szczepień.
red. Barbara Dębiec i Wiesław Magdzik, Szczepienia ochronne u dzieci, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1983
Trzy kolejne zmiany rozporządzenia poszerzały więc kompetencje Głównego Inspektora Sanitarnego, który miał coraz większą swobodę w zarządzaniu szczepień ze wskazań epidemiologicznych.
Mówiąc w skrócie: zarówno w przypadku gruźlicy, jak i pozostałych chorób, ogólne terminy szczepień ustalone zostały w rozporządzeniach przez Ministra, a szczegółowe terminy wyznaczane były przez wskazane w rozporządzeniach organy. GIS miał też wolną rękę w przypadku zwalczania epidemii.
W 1975 roku z okazji wprowadzenia obowiązkowych szczepień przeciw odrze wydano rozporządzenie łączące gruźlicę i pozostałe choroby - zostało ono wydane na podstawie obu ustaw: ustawy z dnia 22 kwietnia 1959 r. o zwalczaniu gruźlicy oraz ustawy z dnia 13 listopada 1963 r. o zwalczaniu chorób zakaźnych.
Robi się tłoczno, więc nie będę już przepisywać wszystkich ogólnych terminów.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 22 grudnia 1975 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych
§ 1
Obowiązkowi szczepień ochronnych przeciw chorobom zakaźnym podlegają osoby zamieszkałe lub przebywające na obszarze Państwa Polskiego.
§ 2 ust. 1
Szczepieniom ochronnym podlegają: [przyp. red.: choroba - terminy ogólne od do].
§ 3
W okolicznościach uzasadnionych sytuacją epidemiologiczną właściwy dla danego obszaru państwowy wojewódzki inspektor sanitarny może nałożyć obowiązek poddania się szczepieniom ochronnym:
1) przeciw durowi brzusznemu - dzieci od ukończenia 2 roku życia, młodzieży i osób dorosłych do ukończenia 60 lat,
2) przeciw tężcowi - osób dorosłych,
3) przeciw nagminnemu porażeniu dziecięcemu - dzieci od ukończenia 2 miesięcy życia.
§ 5
1. Szczepienia ochronne mogą być przeprowadzane indywidualnie, grupowo lub masowo.
2. Szczegółowe zasady przeprowadzania indywidualnych szczepień ochronnych ustala Główny Inspektor Sanitarny w odpowiednim programie (kalendarzu) szczepień.
3. Główny Inspektor Sanitarny może ze względów epidemiologicznych wprowadzić obowiązek poddania się szczepieniom ochronnym osób w innych grupach wieku aniżeli wymienione w rozporządzeniu.
§ 7
Osoby wymienione w § 2 obowiązane są poddać się szczepieniu ochronnemu w terminie:
1) określonym w pisemnym wezwaniu do poddania się szczepieniu, które wysyła zakład służby zdrowia określony w § 6 - w razie szczepień indywidualnych,
2) określonym w pisemnym wezwaniu lub w komunikacie podanym do wiadomości w sposób dostępny dla wszystkich zainteresowanych - w razie szczepień grupowych,
3) podanym do wiadomości w sposób dostępny dla wszystkich mieszkańców danego obszaru - w razie szczepień masowych,
4) bezzwłocznie po przybyciu z terenów uznanych za zakażone - na wezwanie właściwego zakładu służby zdrowia w wypadkach, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 6 lit. d.
§ 1
Obowiązkowi szczepień ochronnych przeciw chorobom zakaźnym podlegają osoby zamieszkałe lub przebywające na obszarze Państwa Polskiego.
§ 2 ust. 1
Szczepieniom ochronnym podlegają: [przyp. red.: choroba - terminy ogólne od do].
§ 3
W okolicznościach uzasadnionych sytuacją epidemiologiczną właściwy dla danego obszaru państwowy wojewódzki inspektor sanitarny może nałożyć obowiązek poddania się szczepieniom ochronnym:
1) przeciw durowi brzusznemu - dzieci od ukończenia 2 roku życia, młodzieży i osób dorosłych do ukończenia 60 lat,
2) przeciw tężcowi - osób dorosłych,
3) przeciw nagminnemu porażeniu dziecięcemu - dzieci od ukończenia 2 miesięcy życia.
§ 5
1. Szczepienia ochronne mogą być przeprowadzane indywidualnie, grupowo lub masowo.
2. Szczegółowe zasady przeprowadzania indywidualnych szczepień ochronnych ustala Główny Inspektor Sanitarny w odpowiednim programie (kalendarzu) szczepień.
3. Główny Inspektor Sanitarny może ze względów epidemiologicznych wprowadzić obowiązek poddania się szczepieniom ochronnym osób w innych grupach wieku aniżeli wymienione w rozporządzeniu.
§ 7
Osoby wymienione w § 2 obowiązane są poddać się szczepieniu ochronnemu w terminie:
1) określonym w pisemnym wezwaniu do poddania się szczepieniu, które wysyła zakład służby zdrowia określony w § 6 - w razie szczepień indywidualnych,
2) określonym w pisemnym wezwaniu lub w komunikacie podanym do wiadomości w sposób dostępny dla wszystkich zainteresowanych - w razie szczepień grupowych,
3) podanym do wiadomości w sposób dostępny dla wszystkich mieszkańców danego obszaru - w razie szczepień masowych,
4) bezzwłocznie po przybyciu z terenów uznanych za zakażone - na wezwanie właściwego zakładu służby zdrowia w wypadkach, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 6 lit. d.
Po raz pierwszy pojawiło się pojęcie kalendarza. Ogólne terminy szczepień podane zostały w rozporządzeniu, natomiast do ustalania szczegółowych terminów oddelegowany został GIS, który nadal jeszcze był zastępcą Ministra, więc wolno mu było podejmować decyzje w tej materii.
Na szczepienia należało stawiać się zgodnie z wezwaniem przesłanym przez zakład służby zdrowia.
Wojewódzki inspektor sanitarny mógł zarządzać lokalne szczepienia ze względów epidemiologicznych przeciwko durowi brzusznemu, tężcowi i polio, natomiast GIS miał takie uprawnienia o zasięgu globalnym i dla wszystkich chorób.
Ogólne zasady organizacyjne oraz warunki uzasadniające wprowadzenie obowiązku szczepień dla określonych grup osób są podane w rozporządzeniu MZiOS w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych z dnia 22.XII.1975 r. (D.U. nr 1, poz. 8, 1976 r.).
Szczepienia przeciw chorobom, które mogą występować na terenie całego kraju objęte są ustalanym prze Głównego Inspektora Sanitarnego programem noszącym nazwę kalendarza szczepień ochronnych. O wprowadzeniu obowiązku szczepień przeciw niektórym chorobom (dur brzuszny, tężec, poliomyelitis) i na niewielkim terenie mogą decydować wojewódzcy inspektorzy sanitarni.
Szczepienia przeciw chorobom, które mogą występować na terenie całego kraju objęte są ustalanym prze Głównego Inspektora Sanitarnego programem noszącym nazwę kalendarza szczepień ochronnych. O wprowadzeniu obowiązku szczepień przeciw niektórym chorobom (dur brzuszny, tężec, poliomyelitis) i na niewielkim terenie mogą decydować wojewódzcy inspektorzy sanitarni.
red. Barbara Dębiec i Wiesław Magdzik, Szczepienia ochronne u dzieci, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1983
Rozporządzenie zmieniano 5 razy. W latach 1977, 1980, 1989 i 1991 zmieniano jedynie zapisy dotyczące samych chorób (dodawano kolejne szczepienia, rozszerzano terminy ogólne, dodawano grupy ryzyka itp.). Istotną zmianę wprowadzono w 1994 roku, kiedy to odebrano GISowi możliwość zarządzania szczepień ze względów epidemiologicznych. Od tej pory takie szczepienia mógł zarządzać tylko wojewódzki inspektor sanitarny i tylko na podlegającym sobie terenie.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 14 marca 1994 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych
§ 1
W rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 22 grudnia 1975 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych [...] wprowadza się następujące zmiany:
2) w § 5 skreśla się ust. 3.
§ 1
W rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 22 grudnia 1975 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych [...] wprowadza się następujące zmiany:
2) w § 5 skreśla się ust. 3.
W międzyczasie zastąpiono dekret o Państwowej Inspekcji Sanitarnej obecną ustawą z 1985 roku.
Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tekst ogłoszony)
Art. 5 pkt 3
Do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie zapobiegania i zwalczania chorób, o których mowa w art. 2, należy ustalanie zakresu i terminów szczepień ochronnych oraz sprawowanie nadzoru w tym zakresie,
Art. 8 ust. 2
Główny Inspektor Sanitarny jest zastępcą Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej do spraw sanitarno-epidemiologicznych.
Art. 5 pkt 3
Do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie zapobiegania i zwalczania chorób, o których mowa w art. 2, należy ustalanie zakresu i terminów szczepień ochronnych oraz sprawowanie nadzoru w tym zakresie,
Art. 8 ust. 2
Główny Inspektor Sanitarny jest zastępcą Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej do spraw sanitarno-epidemiologicznych.
W miejsce planowania i przeprowadzania akcji zwalczania chorób zakaźnych wstawiono ustalanie zakresu i terminów szczepień ochronnych oraz sprawowanie nadzoru w tym zakresie.
Biorąc natomiast pod uwagę treść rozporządzenia ustalanie zakresu i terminów szczepień ochronnych odnosiło się do:
- ustalania przez GISa szczegółowych terminów w kalendarzu,
- zarządzania przez GISa szczepień ze wskazań epidemiologicznych,
- zarządzania przez wojewódzkich inspektorów sanitarnych lokalnych szczepień przeciw durowi brzusznemu, tężcowi i polio ze wskazań epidemiologicznych,
a od 1994 roku już tylko do:
- ustalania przez GISa szczegółowych terminów w kalendarzu,
- zarządzania przez wojewódzkich inspektorów sanitarnych lokalnych szczepień przeciw durowi brzusznemu, tężcowi i polio ze wskazań epidemiologicznych.
Zasadnicze zmiany w prawie nastąpiły, a jakżeby inaczej, w 1997 roku wraz z wprowadzeniem obecnej Konstytucji. Wyraźnie określono, które akty są źródłami prawa, i ustalenia GISa wypadły z łask. Wprowadzone niedługo potem nowe rozporządzenie poratowało sytuację:
Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 6 lipca 1998 r. w sprawie zasad przeprowadzania szczepień ochronnych przeciwko chorobom zakaźnym
§ 1
Obowiązek poddania się szczepieniom ochronnym [...] dotyczy następujących szczepień: [przyp. red.: choroba - terminy ogólne od do].
§ 2
W okolicznościach uzasadnionych sytuacją epidemiologiczną państwowy wojewódzki inspektor sanitarny może:
1) nałożyć obowiązek poddania się szczepieniom ochronnym:
Program szczepień ochronnych uwzględniający w szczególności terminy przeprowadzania szczepień obowiązkowych i badań, o których mowa w § 1, 2 i 4, oraz szczepień zalecanych, a także odstępy czasowe między poszczególnymi szczepieniami określa załącznik nr 1 do rozporządzenia.
§ 9
Terminy przeprowadzania szczepień ochronnych wymienionych w § 1 i 2 oraz badań, o których mowa w § 4, określa:
1) pisemne zawiadomienie wysłane przez publiczny zakład opieki zdrowotnej, o którym mowa w § 8, w odniesieniu do szczepień indywidualnych,
2) komunikat właściwego państwowego inspektora sanitarnego lub publicznego zakładu opieki zdrowotnej wykonującego szczepienia, podany do wiadomości w sposób dostępny dla wszystkich zainteresowanych w odniesieniu do szczepień grupowych lub masowych.
§ 1
Obowiązek poddania się szczepieniom ochronnym [...] dotyczy następujących szczepień: [przyp. red.: choroba - terminy ogólne od do].
§ 2
W okolicznościach uzasadnionych sytuacją epidemiologiczną państwowy wojewódzki inspektor sanitarny może:
1) nałożyć obowiązek poddania się szczepieniom ochronnym:
a ) przeciw durowi brzusznemu - na osoby od 18 do 60 lat,
b) przeciw tężcowi - na osoby powyżej 18 lat,
c) przeciw błonicy - na osoby powyżej 18 lat,
2) nałożyć na rodziców lub opiekunów prawnych dzieci do lat 18 obowiązek poddania szczepieniom ochronnym:
b) przeciw tężcowi - na osoby powyżej 18 lat,
c) przeciw błonicy - na osoby powyżej 18 lat,
a) przeciw durowi brzusznemu - dzieci od ukończenia drugiego roku życia,
b) przeciw nagminnemu porażeniu dziecięcemu - dzieci od siódmego tygodnia życia.
§ 3 ust. 2
b) przeciw nagminnemu porażeniu dziecięcemu - dzieci od siódmego tygodnia życia.
Program szczepień ochronnych uwzględniający w szczególności terminy przeprowadzania szczepień obowiązkowych i badań, o których mowa w § 1, 2 i 4, oraz szczepień zalecanych, a także odstępy czasowe między poszczególnymi szczepieniami określa załącznik nr 1 do rozporządzenia.
§ 9
Terminy przeprowadzania szczepień ochronnych wymienionych w § 1 i 2 oraz badań, o których mowa w § 4, określa:
1) pisemne zawiadomienie wysłane przez publiczny zakład opieki zdrowotnej, o którym mowa w § 8, w odniesieniu do szczepień indywidualnych,
2) komunikat właściwego państwowego inspektora sanitarnego lub publicznego zakładu opieki zdrowotnej wykonującego szczepienia, podany do wiadomości w sposób dostępny dla wszystkich zainteresowanych w odniesieniu do szczepień grupowych lub masowych.
W związku z tym ustawowe ustalanie zakresu i terminów szczepień ochronnych zostało okrojone już tylko do zarządzania przez wojewódzkich inspektorów sanitarnych lokalnych szczepień przeciw durowi brzusznemu, tężcowi, błonicy i polio ze wskazań epidemiologicznych.
Rozporządzenie zmieniano w latach 2000 i 2001, ale nie w interesujących nas obszarach.
To nie wszystko w temacie dopasowywania przepisów do nowej Konstytucji. Jednocześnie bowiem na skutek reformy ustrojowej GIS przestał być zastępcą Ministra Zdrowia i od 1 stycznia 1999 roku jest już tylko centralnym organem administracji rządowej.
Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej - w związku z reformą ustrojową państwa
Art. 51
W ustawie z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej [...] wprowadza się następujące zmiany:
3) art. 8 otrzymuje brzmienie:
"Art. 8
1. Główny Inspektor Sanitarny jest centralnym organem administracji rządowej podległym ministrowi właściwemu do spraw zdrowia.
2. Głównego Inspektora Sanitarnego powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw zdrowia.";
Art. 51
W ustawie z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej [...] wprowadza się następujące zmiany:
3) art. 8 otrzymuje brzmienie:
"Art. 8
1. Główny Inspektor Sanitarny jest centralnym organem administracji rządowej podległym ministrowi właściwemu do spraw zdrowia.
2. Głównego Inspektora Sanitarnego powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw zdrowia.";
10.3. 2002-2008: USTAWA Z DNIA 6 WRZEŚNIA 2001 R. O CHOROBACH ZAKAŹNYCH I ZAKAŻENIACH
Doszliśmy do okresu, gdy obowiązek szczepień był już niezgodny z Konstytucją (od 1997 roku), jednak w kwestii omawianej w tym poście jak do tej pory wszystkie przepisy ze sobą współgrały - zostały nawet do Konstytucji właściwie dopasowane. Nie trwało to jednak długo, gdyż nowa ustawa postawiła wszystko na głowie.
Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach (tekst ogłoszony)
Art. 5 ust. 1 pkt 2
Osoby przebywające na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są obowiązane na zasadach określonych w ustawie do poddawania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym,
Art. 14
1. Osoby przebywające na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są obowiązane do poddawania się szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym zgodnie z programem szczepień ochronnych oraz w przypadku, o którym mowa w art. 15 ust. 1 [w przypadku epidemii - przyp. red.].
9. Program szczepień ochronnych ze szczegółowym schematem stosowania poszczególnych szczepionek oraz wskazaniami do szczepień obowiązkowych i zalecanych, wynikający z aktualnej sytuacji epidemiologicznej i rozporządzeń, o których mowa w ust. 8 i art. 9 ust. 1, podaje Główny Inspektor Sanitarny w formie komunikatu publikowanego do końca I kwartału każdego roku.
10. Obowiązkiem lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, wybranego przez osobę ubezpieczoną, jest powiadomienie osoby ubezpieczonej o obowiązku poddania się szczepieniom ochronnym i poinformowanie o szczepieniach zalecanych.
Art. 5 ust. 1 pkt 2
Osoby przebywające na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są obowiązane na zasadach określonych w ustawie do poddawania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym,
Art. 14
1. Osoby przebywające na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są obowiązane do poddawania się szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym zgodnie z programem szczepień ochronnych oraz w przypadku, o którym mowa w art. 15 ust. 1 [w przypadku epidemii - przyp. red.].
9. Program szczepień ochronnych ze szczegółowym schematem stosowania poszczególnych szczepionek oraz wskazaniami do szczepień obowiązkowych i zalecanych, wynikający z aktualnej sytuacji epidemiologicznej i rozporządzeń, o których mowa w ust. 8 i art. 9 ust. 1, podaje Główny Inspektor Sanitarny w formie komunikatu publikowanego do końca I kwartału każdego roku.
10. Obowiązkiem lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, wybranego przez osobę ubezpieczoną, jest powiadomienie osoby ubezpieczonej o obowiązku poddania się szczepieniom ochronnym i poinformowanie o szczepieniach zalecanych.
Wbrew zapisom w Konstytucji ustawa bezczelnie wskazywała komunikat jako źródło prawa. Przypomnę, że ustawą można upoważnić jakiś organ władzy wykonawczej, ale organ władzy wykonawczej nie może już upoważnić podrzędnych organów rozporządzeniem. Tymczasem w ustawie znalazła się delegacja (z pominięciem władzy wykonawczej) dla centralnego organu administracji rządowej, który dopiero co przestał być zastępcą Ministra. Mówiąc prościej autorzy ustawy upoważnili GISa do stanowienia prawa. No cóż, ktoś nie doczytał. To znaczy całkiem sporo osób nie doczytało.
Utrzymuje się możliwość prowadzenia szczepień obowiązkowych oraz określa, jakie szczepienia będą prowadzone i kto im podlega (załącznik nr 3 do ustawy). Upoważnienia ustawowe umożliwiają uszczegółowienie zasad dotyczących dokumentacji ze szczepień, kwalifikacji osób szczepiących oraz trybu prowadzenia szczepień.
[...]
Projekt ustawy był przedmiotem konsultacji z samorządami i związkami zawodowymi. W czasie prac Komisji Prawniczej omówiono zarówno uwagi przesłane w terminie przez Samorząd Pielęgniarek i Położnych, jak również Naczelnej Izby Lekarskiej zgłoszone w czasie posiedzenia.
[...]
Projekt ustawy był przedmiotem konsultacji z samorządami i związkami zawodowymi. W czasie prac Komisji Prawniczej omówiono zarówno uwagi przesłane w terminie przez Samorząd Pielęgniarek i Położnych, jak również Naczelnej Izby Lekarskiej zgłoszone w czasie posiedzenia.
Ustalenia z ustawy umieszczone zostały również w rozporządzeniu.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wykazu obowiązkowych szczepień ochronnych oraz zasad przeprowadzania i dokumentacji szczepień
§ 1
Ustala się następujące obowiązkowe szczepienia ochronne: [przyp. red.: choroba - terminy ogólne od do].
§ 4
Szczepienia ochronne prowadzone są indywidualnie lub grupowo, zgodnie z programem szczepień ochronnych na dany rok, publikowanym przez Głównego Inspektora Sanitarnego w formie komunikatu, o którym mowa w art. 14 ust. 9 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach.
§ 10 ust. 2
Informacje na temat daty wezwania do stawienia się na obowiązkowe szczepienie ochronne zawiera karta uodpornienia, o której mowa w ust. 1 pkt 1.
§ 1
Ustala się następujące obowiązkowe szczepienia ochronne: [przyp. red.: choroba - terminy ogólne od do].
§ 4
Szczepienia ochronne prowadzone są indywidualnie lub grupowo, zgodnie z programem szczepień ochronnych na dany rok, publikowanym przez Głównego Inspektora Sanitarnego w formie komunikatu, o którym mowa w art. 14 ust. 9 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach.
§ 10 ust. 2
Informacje na temat daty wezwania do stawienia się na obowiązkowe szczepienie ochronne zawiera karta uodpornienia, o której mowa w ust. 1 pkt 1.
Łącząc wytyczne z ustawy i rozporządzenia dotyczące wzywania na szczepienie dochodzimy do wniosku, że jedynie informowano o kolejnym szczepieniu (nie określono, w jaki sposób) i adnotację o przekazaniu takiej informacji umieszczano w karcie uodpornienia, która była przechowywania przez świadczeniodawców. Innymi słowy zniesiony został obowiązek stawiania się do szczepienia na wezwanie.
Z rozporządzenia usunięto wszelkie wzmianki o szczepieniach ze wskazań epidemiologicznych; kwestie epidemii przeniesiono do ustawy - to zagadnienie zasługuje na osobny post - a udział GISa i wojewódzkiego inspektora sanitarnego ograniczono do wnioskowania i/lub opiniowania.
Rozporządzenie modyfikowano w 2004, 2005, 2006, 2007 i 2008 roku, ale znów nie były to zmiany istotne z naszego punktu widzenia.
Znaczenie ustalania zakresu i terminów szczepień ochronnych znowu uległo zmianie: wojewódzcy inspektorzy sanitarni nie zarządzali już lokalnych szczepień ze wskazań epidemiologicznych, ale za to GIS znów ustalał szczegółowe terminy szczepień - tylko że nie było to zgodne z Konstytucją.
10.4. OD 2008: USTAWA Z DNIA 5 GRUDNIA 2008 R. O ZAPOBIEGANIU ORAZ ZWALCZANIU ZAKAŻEŃ I CHORÓB ZAKAŹNYCH U LUDZI
Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (tekst ogłoszony)
Art. 5 ust. 1 pkt 2
Osoby przebywające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej są obowiązane na zasadach określonych w ustawie do poddawania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym w ramach Narodowego Programu Szczepień Ochronnych;
Art. 17
1. Osoby, określone na podstawie ust. 10 pkt 2, są obowiązane do poddawania się szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym określonym na podstawie ust. 10 pkt 1, zwanym dalej „obowiązkowymi szczepieniami ochronnymi”.
9. Obowiązkiem lekarza sprawującego profilaktyczną opieką zdrowotną jest powiadomienie osoby obowiązanej do poddania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym lub osoby sprawującej prawną lub faktyczną pieczę nad osobą małoletnią lub bezradną o obowiązku poddania się tym szczepieniom, a także poinformowanie o szczepieniach zalecanych.
10. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia:
Art. 5 ust. 1 pkt 2
Osoby przebywające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej są obowiązane na zasadach określonych w ustawie do poddawania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym w ramach Narodowego Programu Szczepień Ochronnych;
Art. 17
1. Osoby, określone na podstawie ust. 10 pkt 2, są obowiązane do poddawania się szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym określonym na podstawie ust. 10 pkt 1, zwanym dalej „obowiązkowymi szczepieniami ochronnymi”.
9. Obowiązkiem lekarza sprawującego profilaktyczną opieką zdrowotną jest powiadomienie osoby obowiązanej do poddania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym lub osoby sprawującej prawną lub faktyczną pieczę nad osobą małoletnią lub bezradną o obowiązku poddania się tym szczepieniom, a także poinformowanie o szczepieniach zalecanych.
10. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia:
2) osoby lub grupy osób obowiązane do poddawania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym, wiek i inne okoliczności stanowiące przesłankę do nałożenia obowiązku szczepień ochronnych na te osoby,
- uwzględniając dane epidemiologiczne dotyczące zachorowań, aktualną wiedzę medyczną oraz zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia.
11. Główny Inspektor Sanitarny ogłasza w formie komunikatu, w dzienniku urzędowym ministra właściwego do spraw zdrowia, Program Szczepień Ochronnych na dany rok, ze szczegółowymi wskazaniami dotyczącymi stosowania poszczególnych szczepionek, wynikającymi z aktualnej sytuacji epidemiologicznej, przepisów wydanych na podstawie ust. 10 oraz art. 19 ust. 10 oraz zaleceń, w terminie do dnia 31 października roku poprzedzającego realizację tego programu.
- uwzględniając dane epidemiologiczne dotyczące zachorowań, aktualną wiedzę medyczną oraz zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia.
Coś tu się nie zgadza: art. 5 mówi o jakimś Narodowym Programie Szczepień Ochronnych, ale GIS ogłasza Program Szczepień Ochronnych, a więc zupełnie inny dokument.
Może nie widać tego na pierwszy rzut oka, ale ustawa została naprawiona - usunięto z niej delegację dla GISa. Owszem, GIS nadal ogłasza PSO, ale dokument ten zawiera już jedynie szczegółowe wskazania dotyczące stosowania poszczególnych szczepionek. Szczepienia odbywają się natomiast na zasadach określonych w ustawie, a więc zgodnie rozporządzeniem Ministra - oto mamy delegację zgodną z Konstytucją. Minister ustala wszystko, co jest do ustalenia: osoby, wiek i okoliczności.
Felerny art. 5 zmieniono w 2012 roku (inne zmiany nie są dla nas istotne).
Ustawa z dnia 13 lipca 2012 r. o zmianie ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej
Art. 1
W ustawie z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. Nr 234, poz. 1570, z późn. zm.1)) wprowadza się następujące zmiany:
3) w art. 5:
Art. 1
W ustawie z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. Nr 234, poz. 1570, z późn. zm.1)) wprowadza się następujące zmiany:
3) w art. 5:
a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Osoby przebywające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej są obowiązane na zasadach określonych w ustawie do:
1) poddawania się:
a) zabiegom sanitarnym,
b) szczepieniom ochronnym,
c) poekspozycyjnemu profilaktycznemu stosowaniu leków,
d) badaniom sanitarno-epidemiologicznym, w tym również postępowaniu mającemu na celu pobranie lub dostarczenie materiału do tych badań,
e) nadzorowi epidemiologicznemu,
f) kwarantannie,
g) leczeniu,
h) hospitalizacji,
i) izolacji;
[...]”,
b) szczepieniom ochronnym,
c) poekspozycyjnemu profilaktycznemu stosowaniu leków,
d) badaniom sanitarno-epidemiologicznym, w tym również postępowaniu mającemu na celu pobranie lub dostarczenie materiału do tych badań,
e) nadzorowi epidemiologicznemu,
f) kwarantannie,
g) leczeniu,
h) hospitalizacji,
i) izolacji;
Lekarz nadal ma obowiązek poinformowania o szczepieniach oraz odnotowania tego faktu w dokumentacji.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych
§ 3
Obowiązek poddania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym przeciw: [przyp. red.: choroba - terminy ogólne od do].
§ 5
Obowiązkowe szczepienia ochronne są prowadzone zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych na dany rok, ogłaszanym przez Głównego Inspektora Sanitarnego w formie komunikatu, o którym mowa w art. 17 ust. 11 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.
§ 9 ust. 4
W dokumentach, o których mowa w ust. 1, odnotowuje się fakt poinformowania osoby obowiązanej do poddania się obowiązkowemu szczepieniu ochronnemu lub osoby, która sprawuje prawną pieczę nad tą osobą, albo opiekuna faktycznego o obowiązku poddania się temu szczepieniu.
§ 3
Obowiązek poddania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym przeciw: [przyp. red.: choroba - terminy ogólne od do].
§ 5
Obowiązkowe szczepienia ochronne są prowadzone zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych na dany rok, ogłaszanym przez Głównego Inspektora Sanitarnego w formie komunikatu, o którym mowa w art. 17 ust. 11 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.
§ 9 ust. 4
W dokumentach, o których mowa w ust. 1, odnotowuje się fakt poinformowania osoby obowiązanej do poddania się obowiązkowemu szczepieniu ochronnemu lub osoby, która sprawuje prawną pieczę nad tą osobą, albo opiekuna faktycznego o obowiązku poddania się temu szczepieniu.
Ogólne terminy określone zostały w rozporządzeniu przez Ministra, a terminów szczegółowych już się nie ustala. GIS przygotowuje jedynie dokument, który zawiera wskazania dla lekarzy, a proponowane przez niego terminy nie są dla nas wiążące.
Stąd ustalanie zakresu i terminów szczepień ochronnych odnosi się do ogłaszania kalendarza szczepień, a więc nie może być podstawą do wyznaczania przez sanepid wyssanych z palca terminów na uzupełnienie "zaległych" szczepień.
Po uchwaleniu obecnej Konstytucji kalendarz umieszczono w rozporządzeniu, bo to było jedyne logiczne posunięcie, żeby uwiarygodnić ten dokument. PSO musi być jednak czuły na zmiany sytuacji epidemiologicznej, więc przeniesiono go do komunikatu, żeby było łatwiej go aktualizować. Od 2008 roku jest ogłaszany raz do roku i nie obejmuje zmian, które ingerują w prawo. Możecie to sprawdzić na stronie szczepienia.pzh.gov.pl.
Z całą pewnością PIS brał udział w ustalaniu terminów szczepień od początku swego istnienia. Pierwsze wzmianki o udziale wojewódzkich inspektorów sanitarnych pojawiają się w rozporządzeniach z 1955 (gruźlica) i 1959 roku (polio). W łączącym szczepienia rozporządzeniu z 1964 r. szczepienia przeprowadzano wg zasad ustalanych przez GISa, a w kolejnym rozporządzeniu z 1975 r. GIS opracowywał już kalendarz - zapewne nie robił tego sam, ale miał specjalistów do pomocy. Rozporządzenie z 1998 r., gdzie PSO umieszczono w załączniku, w ogóle nie wspomina o GISie, ale raczej nie mamy wątpliwości, że jakaś część PISu musiała brać udział w opracowywaniu zaleceń. W krytycznym okresie, kiedy ustawa była niezgodna z Konstytucją, GIS znów ogłaszał PSO.
Nie potrafię odpowiedzieć na pytanie, kto dokładnie w całym tym okresie (od 1955 roku) ustalał terminy, bo ani ustawy, ani rozporządzenia tego nie precyzują. Na pewno jednak była to jakaś część sanepidu, gdyż Pediatryczny Zespół Ekspertów ds. Programu Szczepień Ochronnych, który dziś odpowiada za opracowywanie PSO, powołany został dopiero w 2007 roku. Być może dawniej zajmowała się tym Rada Sanitarno-Epidemiologiczna, ale niestety nie mogę dotrzeć do ówczesnego regulaminu, nie wiem więc, czy kiedyś miała takie uprawnienia.
Rysunek 9
Schemat zmian w prawie dotyczących ustalania terminów szczepień ochronnych osób zdrowych.
Pominięto Ministra, który zawsze odpowiadał za ustalanie terminów ogólnych. W zielonej linii podano organy (w kolejności od góry do dołu), które ustalały terminy szczegółowe na podstawie wytycznych z rozporządzenia.
Schemat zmian w prawie dotyczących ustalania terminów szczepień ochronnych osób zdrowych.
Pominięto Ministra, który zawsze odpowiadał za ustalanie terminów ogólnych. W zielonej linii podano organy (w kolejności od góry do dołu), które ustalały terminy szczegółowe na podstawie wytycznych z rozporządzenia.
11. rzeczy, które nadejdą
W ramach ćwiczeń świadomej regulacji ciśnienia należałoby jeszcze wspomnieć o projekcie ustawy o zmianie ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi oraz niektórych innych ustaw z 2017 roku. A szykują nam duuużo zmian.
Projekt ustawy o zmianie ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi oraz niektórych innych ustaw
Art. 1
W ustawie z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2016 r. poz. 1866, 2003 i 2173) wprowadza się następujące zmiany:
6) po art. 16 w rozdziale 4 dodaje się art. 16a-16f w brzmieniu:
Art. 1
W ustawie z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2016 r. poz. 1866, 2003 i 2173) wprowadza się następujące zmiany:
6) po art. 16 w rozdziale 4 dodaje się art. 16a-16f w brzmieniu:
"Art. 16b
1. Świadczeniodawca, o którym mowa w art. 16a ust. 1, lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, a w przypadku gdy lekarz podstawowej opieki zdrowotnej nie został wybrany, inny lekarz sprawujący profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pacjentem informuje pacjenta o obowiązkowych szczepieniach ochronnych, a także innych niż obowiązkowe szczepieniach ochronnych, których wykonanie jest zalecane u pacjenta ze względu na jego wiek, stan zdrowia lub inne okoliczności.
Art. 16c
1. W celu prowadzenia planowych, systematycznych i długoterminowych działań mających na celu ochronę zdrowia i życia ludzi przed zakażeniami i chorobami zakaźnymi oraz zwalczanie chorób epidemicznych ustanawia się Narodowy Program Szczepień Ochronnych.
3. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, Narodowy Program Szczepień Ochronnych obejmujący:
7) art. 17 otrzymuje brzmienie:
1. Świadczeniodawca, o którym mowa w art. 16a ust. 1, lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, a w przypadku gdy lekarz podstawowej opieki zdrowotnej nie został wybrany, inny lekarz sprawujący profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pacjentem informuje pacjenta o obowiązkowych szczepieniach ochronnych, a także innych niż obowiązkowe szczepieniach ochronnych, których wykonanie jest zalecane u pacjenta ze względu na jego wiek, stan zdrowia lub inne okoliczności.
Art. 16c
1. W celu prowadzenia planowych, systematycznych i długoterminowych działań mających na celu ochronę zdrowia i życia ludzi przed zakażeniami i chorobami zakaźnymi oraz zwalczanie chorób epidemicznych ustanawia się Narodowy Program Szczepień Ochronnych.
3. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, Narodowy Program Szczepień Ochronnych obejmujący:
1) choroby zakaźne oraz osoby obowiązane do poddawania się szczepieniom ochronnym przeciw tym chorobom zakaźnym, zwanym dalej "powszechnymi obowiązkowymi szczepieniami ochronnymi", a także wiek lub inne okoliczności stanowiące przesłanki objęcia ich tym obowiązkiem,
2) choroby zakaźne oraz osoby należące do grup ryzyka zakażenia lub zachorowania na chorobę zakaźną lub jej ciężkiego przebiegu klinicznego obowiązane do poddawania się szczepieniom ochronnym przeciw tym chorobom zakaźnym, zwanym dalej "obowiązkowymi szczepieniami ochronnymi dla osób z grup ryzyka", a także wiek lub inne okoliczności stanowiące przesłanki objęcia ich tym obowiązkiem,
3) choroby zakaźne oraz osoby uprawnione do poddania się nieodpłatnym szczepieniom ochronnym przeciw tym chorobom, zwanym dalej "zalecanymi szczepieniami ochronnymi finansowanymi z budżetu państwa w ramach Narodowego Programu Szczepień Ochronnych", a także wiek, przynależność do grup podwyższonego ryzyka zakażenia lub zachorowania na chorobę zakaźną lub jej ciężkiego przebiegu klinicznego lub inne okoliczności stanowiące przesłanki uprawniające te osoby do poddania się nieodpłatnym szczepieniom ochronnym, a także sposób potwierdzania tych uprawnień
- uwzględniając konieczność ochrony zdrowia i życia przez chorobami zakaźnymi, sytuację epidemiologiczną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i poza jej granicami oraz programy eliminacji i eradykacji chorób zakaźnych koordynowane przez Światową Organizację Zdrowia.";
2) choroby zakaźne oraz osoby należące do grup ryzyka zakażenia lub zachorowania na chorobę zakaźną lub jej ciężkiego przebiegu klinicznego obowiązane do poddawania się szczepieniom ochronnym przeciw tym chorobom zakaźnym, zwanym dalej "obowiązkowymi szczepieniami ochronnymi dla osób z grup ryzyka", a także wiek lub inne okoliczności stanowiące przesłanki objęcia ich tym obowiązkiem,
3) choroby zakaźne oraz osoby uprawnione do poddania się nieodpłatnym szczepieniom ochronnym przeciw tym chorobom, zwanym dalej "zalecanymi szczepieniami ochronnymi finansowanymi z budżetu państwa w ramach Narodowego Programu Szczepień Ochronnych", a także wiek, przynależność do grup podwyższonego ryzyka zakażenia lub zachorowania na chorobę zakaźną lub jej ciężkiego przebiegu klinicznego lub inne okoliczności stanowiące przesłanki uprawniające te osoby do poddania się nieodpłatnym szczepieniom ochronnym, a także sposób potwierdzania tych uprawnień
- uwzględniając konieczność ochrony zdrowia i życia przez chorobami zakaźnymi, sytuację epidemiologiczną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i poza jej granicami oraz programy eliminacji i eradykacji chorób zakaźnych koordynowane przez Światową Organizację Zdrowia.";
"Art. 17.
1. Osoby określone w przepisach wydanych na podstawie art. 16c ust. 3 pkt 1 i 2 oraz art. 46 ust. 4 pkt 7 są obowiązane do poddawania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym określonym na podstawie tych przepisów.
2. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1, obejmuje stawienie się w miejscu i terminie wyznaczonym przez lekarza, o którym mowa w ust. 3, w celu poddania się:
5. W przypadku gdy osoba małoletnia lub bezradna nie została zgłoszona do objęcia opieką zdrowotną lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, obowiązek, o którym mowa w ust. 4, spoczywa na lekarzu sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną nad tą osobą małoletnią lub bezradną.
6. W przypadku osób małoletnich lub bezradnych przebywających w zakładach leczniczych podmiotu leczniczego przez okres dłuższy niż 3 miesiące obowiązek, o którym mowa w ust. 1, oraz obowiązek zapewnienia przeprowadzenia obowiązkowych szczepień ochronnych, o których mowa w art. 16 ust. 3 pkt 1 i 2 lub art. 46 ust. 4 pkt 7, spoczywa na kierowniku tego podmiotu leczniczego.";
14) po art. 20 dodaje się art. 20a i art. 20b w brzmieniu:
1. Osoby określone w przepisach wydanych na podstawie art. 16c ust. 3 pkt 1 i 2 oraz art. 46 ust. 4 pkt 7 są obowiązane do poddawania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym określonym na podstawie tych przepisów.
2. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1, obejmuje stawienie się w miejscu i terminie wyznaczonym przez lekarza, o którym mowa w ust. 3, w celu poddania się:
1) badaniu kwalifikacyjnemu;
2) szczepieniu ochronnemu.
3. Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej sprawujący opiekę zdrowotną nad osobą podlegającą obowiązkowym szczepieniom ochronnym, o których mowa w ust. 1, jest obowiązany powiadomić ją o obowiązku poddania się szczepieniu ochronnemu oraz wyznaczyć miejsce i termin przeprowadzenia badania kwalifikacyjnego i szczepienia ochronnego.
2) szczepieniu ochronnemu.
5. W przypadku gdy osoba małoletnia lub bezradna nie została zgłoszona do objęcia opieką zdrowotną lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, obowiązek, o którym mowa w ust. 4, spoczywa na lekarzu sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną nad tą osobą małoletnią lub bezradną.
6. W przypadku osób małoletnich lub bezradnych przebywających w zakładach leczniczych podmiotu leczniczego przez okres dłuższy niż 3 miesiące obowiązek, o którym mowa w ust. 1, oraz obowiązek zapewnienia przeprowadzenia obowiązkowych szczepień ochronnych, o których mowa w art. 16 ust. 3 pkt 1 i 2 lub art. 46 ust. 4 pkt 7, spoczywa na kierowniku tego podmiotu leczniczego.";
"Art. 20b
Główny Inspektor Sanitarny ogłasza, w dzienniku urzędowym ministra właściwego do spraw zdrowia, komunikat w sprawie sposobu realizacji Narodowego Programu Szczepień Ochronnych w danym roku oraz innych szczepień ochronnych, w którym podaje:
1) terminy i sposób realizacji szczepień ochronnych objętych Narodowym Programem Szczepień Ochronnych,
2) wynikające z aktualnej sytuacji epidemiologicznej wskazania dotyczące wykonywania szczepień pracowniczych,
3) wskazania w zakresie wykonywania pozostałych szczepień ochronnych
- w terminie do dnia 31 października roku poprzedzającego realizację tego Programu.";
21) w art. 51 pkt 3 otrzymuje brzmienie:
Główny Inspektor Sanitarny ogłasza, w dzienniku urzędowym ministra właściwego do spraw zdrowia, komunikat w sprawie sposobu realizacji Narodowego Programu Szczepień Ochronnych w danym roku oraz innych szczepień ochronnych, w którym podaje:
1) terminy i sposób realizacji szczepień ochronnych objętych Narodowym Programem Szczepień Ochronnych,
2) wynikające z aktualnej sytuacji epidemiologicznej wskazania dotyczące wykonywania szczepień pracowniczych,
3) wskazania w zakresie wykonywania pozostałych szczepień ochronnych
- w terminie do dnia 31 października roku poprzedzającego realizację tego Programu.";
"3) wbrew obowiązkom, o których mowa w art. 17 ust. 3 i 4, nie zawiadamia pacjenta lub osoby sprawującej prawną pieczę nad osobą małoletnią lub bezradną albo opiekuna faktycznego w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, o obowiązku poddania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym, nie wyznacza terminu i miejsca przeprowadzenia badania kwalifikacyjnego oraz szczepienia ochronnego lub ich nie przeprowadza";
Coraz więcej lekarzy będzie miało obowiązek poinformowania Cię o szczepieniach. Czy to lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, czy lekarz prywatny, czy lekarz w zakładzie leczniczym, gdzie dzieci przebywają dłużej niż 3 miesiące. Obowiązkiem lekarza będzie ponadto wyznaczenie miejsca i terminu szczepienia. Za niewywiązanie się z ów obowiązków będzie groziła mu grzywna. Ty z kolei będziesz miał obowiązek zgłosić się w ustalonym miejscu i terminie i poddać dziecko nie tylko szczepieniu, ale również badaniu kwalifikacyjnemu.
Ogólne terminy będą ustalane w rozporządzeniu przez Ministra, szczegółowe w komunikacie przez GISa, ale na szczepienie będziesz musiał się stawić w hiperszczegółowym terminie ustalonym przez lekarza na postawie zaleceń GISa. Innymi słowy ustawa wskazuje, że terminy mają być ustalane przez Ministra (delegacja zgodna z Konstytucją), ale jednocześnie zmusza lekarzy do wyznaczania konkretnych terminów. Teraz więc to lekarze podstawowej opieki zdrowotnej będą stanowili prawo, które potem będzie egzekwowane przez sanepidy-wierzycieli. A sanepidy będą ustalały zakres i terminy zaległych szczepień, które będą musiały zostać podane np. w ciągu 7 dni.
Nie sposób oprzeć się wrażeniu, że ustawa przeciwstawia lekarzy pacjentom. Lekarz nie będzie już usługodawcą czy nawet opiekunem, który prowadzi leczenie, ale nadzorcą i donosicielem. Jeszcze trochę i będzie jak w URZĘDNIK DOPILNUJE, CZY WZIĄŁEŚ LEK.
Obecnie dużo mówi się o konflikcie interesów, który ma miejsce w przypadku sanepidów. Organy te jednocześnie dbają o wysoką wyszczepialność (czyt. przymuszają do szczepień przy pomocy postępowania egzekucyjnego) i rejestrują NOPy, które mogą pojawiać się wskutek przymusowych szczepień. Skutkuje to ogromną chęcią do zmieniania kwalifikacji NOPów, tak by szczepienia wydawały się bezpieczne. Ale konflikt interesów dotyczy również lekarzy, którzy najpierw kwalifikują do szczepień, a następnie zgłaszają NOPy, które mogły wystąpić wskutek błędnej kwalifikacji. Ustawa ten konflikt zaostrzy, gdyż za niewykonanie szczepienia będzie groziła grzywna. Lekarz widzący przeciwwskazania w badaniu kwalifikacyjnym zastanowi się więc dwa razy: czy bardziej wierzy w swoją wiedzę i doświadczenie, czy w Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. A NOPów będzie coraz mniej...
W sprawie tej sanepid sam (bez wiedzy stron) zmienił kwalifikację NOP z poważnego na lekki, pomimo faktu zgłoszenia przez lekarza NOP poważnego, gdyż dziecko traciło przytomność i wymagało hospitalizacji. Z powyższego wynika, że w obecnym stanie prawnym rejestr sanepidu nie podlega kontroli sądowej, natomiast sanepid z odnotowanych w rejestrze danych wywodzi wniosek dotyczący bezpieczeństwa szczepień. Wątpliwości budzi również fakt, że dziś rejestr ten prowadzony jest bez nadzoru sądu przez organ o de facto sprzecznych kompetencjach. Jest tak, gdyż to sanepid wszczyna postępowania przymuszające do wykonania zaległych szczepień ochronnych, a jednocześnie odpowiedzialny jest za utrzymanie wysokiej wyszczepialności. W praktyce oznacza to, że ten sam organ ma odnotowywać negatywne zdarzenia, które mogą być efektem jego działań – przymuszenia. Również lekarz, który ma obowiązek zgłoszenia podejrzenia wystąpienia NOP, pozostaje w konflikcie interesów, gdyż może dojść do sytuacji, gdy błędnie zakwalifikował do szczepienia i tym samym spowodował NOP, który jako lekarz jest zobowiązany zgłosić.
12. stop nop
Biorąc pod uwagę wszystko to, co omówiliśmy powyżej, zapewne zdziwi Was fakt, że STOP NOP dąży do przeniesienia PSO do rozporządzenia. Taki postulat znajduje się w projekcie "Bezpieczeństwo szczepień", pod którym właśnie zbierane są podpisy, ale znajdował się też w projekcie "Dobrowolność szczepień", który został odrzucony przez Sejm w listopadzie 2018 r. Projekty te są bowiem w zasadzie identyczne, o czym mogliście się przekonać czytając post USTAWY STOP NOP: DOBROWOLNOŚĆ VS BEZPIECZEŃSTWO - powielono nawet błąd widoczny na załączonym obrazku.
Rysunek 10
źródło: stopnop.com.pl
źródło: stopnop.com.pl
Rysunek 11
źródło: stopnop.com.pl
źródło: stopnop.com.pl
Drugi argument podnoszony przez STOP NOP - zgłaszanie uwag przez organizacje społeczne - jest dla mnie, przyznam, niejasny. Z tekstu wynika, że STOP NOP chce mieć możliwość zgłaszania uwag zarówno do rozporządzenia, jak i do samego kalendarza, i obecnie takiej możliwości nie ma. No to prześledźmy proces wprowadzania szczepień przeciw pneumokokom.
Na stronie Rządowego Centrum Legislacji odnajdujemy Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych z 25 lutego 2016 r.. W zakładce Uzgodnienia klikamy na Uzasadnienie. Jest to 3,5-stronicowy dokument zawierający statystyczne i ekonomiczne przesłanki do wprowadzenia powszechnego szczepienia przeciw inwazyjnym zakażeniom Streptococcus pneumoniae.
Zwróćcie przy okazji uwagę na fragment na pierwszej stronie: Rozszerzenie w tym zakresie programu szczepień ochronnych było od lat postulowane przez ekspertów, znajduje to wyraz w rekomendacjach Rady Sanitarno-Epidemiologicznej przy Głównym Inspektorze Sanitarnym oraz Pediatrycznego Zespołu Ekspertów do spraw Programu Szczepień Ochronnych przy Ministrze Zdrowia. Jest to kolejny dowód na to, że organy te przygotowują jedynie zalecenia.
Rysunek 12
źródło: legislacja.rcl.gov.pl
źródło: legislacja.rcl.gov.pl
Rysunek 13
źródło: legislacja.rcl.gov.pl
źródło: legislacja.rcl.gov.pl
Rysunek 14
źródło: legislacja.rcl.gov.pl
źródło: legislacja.rcl.gov.pl
Rysunek 15
Pominęłam wariant szczepień z użyciem szczepionki wysokoskojarzonej DTaP-IPV-Hib, gdyż schemat jest taki sam.
źródło: dziennikmz.mz.gov.pl
Pominęłam wariant szczepień z użyciem szczepionki wysokoskojarzonej DTaP-IPV-Hib, gdyż schemat jest taki sam.
źródło: dziennikmz.mz.gov.pl
Rysunek 16
źródło: pl.gsk.com
źródło: pl.gsk.com
Podsumowując: wprowadzenie nowego szczepienia odbywa się w drodze wydania rozporządzenia, co poprzedzone jest poddaniem pod konsultacje publiczne projektu takiej zmiany wraz z uzasadnieniem. Organizacje społeczne mogą zgłaszać uwagi odnośnie rozszerzania kalendarza. Komunikat zawiera już tylko rozmieszczenie poszczególnych dawek szczepionki zatwierdzonej w rozporządzeniu i nie jest źródłem prawa. Jeśli więc jest tak, jak powinno być, to dlaczego STOP NOP chce to zmienić?
Jest to tym bardziej dziwne, że STOP NOP chwali się na swojej stronie postanowieniem sądu opiekuńczego, w którym wyraźnie wskazano, że obowiązujące są terminy wymienione w rozporządzeniu. W jaki sposób rodzice będą mogli bronić się przed łamiącym prawa człowieka przymusem szczepień w Polsce!, jeśli w rozporządzeniu znajdzie się precyzyjna rozpiska wszystkich dawek szczepionek?
Rysunek 17
źródło: stopnop.com.pl
źródło: stopnop.com.pl
Druga już za... parę miesięcy?
comments powered by Disqus